a bacteria dixo oh

foto: bacterias fosforescentes da exposición do Symbiotic Bacterial Light Project

…e así naceu a Bioarte.

Vostedes, sagaces homo sapiens, xa se terán decatado de que a Vida -así, con maiúscula, como tomada directamente dun poema alemán- hai tempo que está de moda. Todo canto indague nos mecanismos vitais, dende a proxección ampliada dunha bacteria ou unha secuencia xenómica, ata os iogures que transforman o ritmo intestinal dun ser vivo -ratas incluídas-, todo é obxecto da nosa curiosidade.

Cando os algúns humanos ponse curiosos, fanno ata o final.

Así que, onda o prefixo bio, que garante que a secuencia fonética que lle segue é de confianza, veuse exhibir a tan levada e traída palabra arte.

A bioarte explora ese dominio cercenado: a ciencia. Se para os antigos Arte, Ciencia e Relixión eran versións diferentes do mesmo tipo de pruído, os modernos estipularon que artes e ciencias eran xéneros tan dispares que merecían clases separadas en bacharelato e frases do tipo: é que son de letras para os que non atinaban co 10% do prezo da chaqueta ou ben é que son de ciencias para os que non se conmovían co canto do reiseñor canda o manancial no que a doncela lavaba os seus loiros cabelos, núa e sen compromiso.

A bioarte seica pasa por riba de vellos planes de estudo e vellos traumas de científicos que querían ser violinistas e pintores que suspiraban por una camilla de quirófano. Unha das súas variantes, a arte transxénica, deléitanos con Alba, a coelliña fluorescente, baseada en estudos sobre bioluminiscencia das medusas. A creación obtivo críticas como É que a coelliña non podía escoller -ser ou non fluorescente; cualidade que, que se saiba, non afecta en absoluto á súa vida diaria de festíns de cenouras e procreacións infindas demostrando series de Fibonacci-. En efecto, a coelliña non podía escoller e foi vilmente manipulada para deleite de malvados bioartistas. E un chihuahua? E un pittbull? E un peladillo? E un bonsai? E unhas mechas azul galáctico? Todas esas cousas non estaban no guión da natureza e moitos son quen, vilmente, deleitan con elas. Seica o pelo puido elixir non ser humildemente castaño? E o peladillo que quería ser pera conferencia?Ou que me din do pittbull soñador, preparado psicoloxicamente para ser carracha e non a súa víctima?

Son naturezas manipuladas, se é que natureza e manipulación non teñen -como home e humus– unha pisca de sinonimia. A natureza é manipuladora. Tampouco sabemos ata onde é quen de chegar – se chegou ata ti…- . A bioarte ponlle a etiqueta de artificial a todas as procuras humanas en materia científica. Arte e artificial son verbas mellizas. Unha bacteria é un lenzo redondo, máis antigo có espello de O matrimonio Arnolfini. O universo crea capelas sixtinas cada nanosegundo. Cada nanosegundo destrúe capelas sixtinas.

Kac, un dos pioneiros da arte transxénica, asegura que o dixital xa concluíu. Entre outras cousas, emprega o seu fabuloso tempo sobre esta Terra en fabricar biobots, unha especie de anticyborgs: robots aos que incorpora organismos. Amebas, por exemplo.

Non sei se o dixital concluíu- pensou ela mentres tecoleaba esta frase no seu ordenador á 1 da madrugada, e ti líala nonseionde nonseicando a través dun código binario desencriptado-, porque todas as mortes anunciadas terminan por retrasárense, talvez debido ao forte influxo dunha morte anunciada sobre as súas hipotéticas testemuñas -ou axentes-. A bioarte explora, como supostamente debe facer iso que se chama arte e que tan manoseado, transgredido e orixinalizado está. Resulta complicado ser significativo nun mundo de contidos mascados. Unir arte e ciencia nun mesmo leito nupcial non resulta novo senón, en certo modo, pitagórico.

Para os seus detractores, os experimentos bioartísticos entrañarían o perigo de responder a unha tentación tecnolóxica pero non a un verdadeiro pulo artístico. Os seus detractores so persoas que saben perfilar con toda exactitude a arte neste planeta. Os seus detractores son afortunados e comen ben.

Esperen un intre. Verdadeiro pulo artístico? É posíbel distinguilo na invención da fotografía? Na invención da harpa, da pintura ao óleo ou do acabado satinado de mármore de Miguel Ánxo? Por poñer exemplos da chamada arte con maiúsculas, da que ninguén ousa discrepar, posto que semella incrustada no noso código xenético.

No noso cerebro de circuítos químicos o verdadeiro pulo artístico, non podería disfrazarse de pulo tecnolóxico para estimular unha nova conexión? Non acontecen esas cousas raras na caixa escura do cranio?

Ollen, eu non posúo as respostas que precisan. Non sei que fan aquí, poidendo estar ao sol cun xelado nunha man e un cubata noutra. Non pretendo poñerlles ao día da arte máis actual, lonxe de min quitarlles o pan aos numerosos blogs deste mundo. Non me interesa ser moderna porque supoño que, cada un ao seu tempo, todos o somos.

Engaiólame a capacidade humana para autoinventarse. Imaxino que a mesma cá da bacteria cando desdobra cun oh imperceptíbel aos nosos oídos e infinitesimalmente artístico no micromundo de cristal sobre o que vive, baixo a atenta ollada dun estudante que chegou tarde onte á noite.

Temos bio e temos arte. Collamos unha cadeira -non nas primeiras ringleiras, vese pior- e agardemos e metabolicemos.

Banda sonora: o son das súas propias bacterias dentro da súa dixestión

Memoria para enxertos futuros: dende hai uns días o meu Y. di «mamá»

Obxecto fetiche de hoxe: zapatos vermellos agasallo da miña nai que me fixeron sangue

Estíbaliz… Espinosa, 2007