or-occ

Dúas das películas de animación dos últimos anos [se exceptuamos a marabillosísima A Princesa Mononoke e Wall-E] que considero máis redondiñas en canto a síntese entre argumento e realización técnica veñen de máisoumenos Francia e tocan o tema Oriente-Occidente, integración e desintegración: Persépolis [2007], da debuxante iraní Marjane Satrapi [obvia descendente de sátrapas persas?] e Azur e Asmar [2006] , de Michel Ocelot.

[Isto non é un blog de cine nin eu permítome  ese luxo de actuar/performar como crítica de cine, mesmo que sexa no meu blog e moita xente que busque esas películas en google vaia caer desafortunadamente aquí. Velaquí  derramo, desparramo mellor, simples reflexións sen rigor, sen vimbios de crítica, por mero coñecemento de causa. Falo de películas que vin hai un tempo e que foron estreadas hai moitos meses xa. Só quero lembrarme a min mesma canto nos anima a animación]

A primeira das películas é a autobiografía dunha nena e posterior adolescente no Irán dos anos 70/80 que emerxe a duras penas do fundamentalismo. Coñecín Persépolis primeiro polo cómic. E, malia admirar a sinxeleza do debuxo e a historia desa rapaza, ás veces cun punto Mafalda, non podía deixar de sentir unha punzada de triste curiosidade ao comprobar que a súa única opción de rebeldía consistía en mercar discos punks británicos e vir a estudar é vella Europa. É dicir, dalgún xeito, desiranizarse. Por suposto, a situación dunha chamémoslle intelligentsia baixo un réxime dictatorial ha ser penosa e humillante. A familia de Satrapi é culta, intelectual, antiga. Mais comprendo que a occidentalización como medida única para paliar os seus problemas políticos e sociais internos ha resultar alporizante para o Oriente.

Coido que nese bambán divírtese boa parte da xeopolítica actual. Intervir para introducir papanoeis en Damasco ou Teherán? A perspectiva resulta reducionista, polarizada.

“]

Azur e Asmar é un conto de fadas oriente-occidente tratado como unha delicia visual. Con certeza moitos criticarían o seu cheiro a politicamente correcto, o tema da integración do inmigrante, o do oriente fabuloso. Con todo, está tratado dun xeito tan elegante e pouco maniqueo que en ningún momento decae cara o almibrado boísmos-malísmos marca das casas Disney ou Dreamworks. Sen o movemento hiperperfecto do cine 3D estadounidense actual  [a ese respecto é moi elocuente un libro de Lev Mánovich,  El lenguaje de los nuevos medios de comunicación no que explica o paradoxo técnico das imaxes 3D que chegan a ser máis perfectas ca realidade, de modo que os propios deseñadores optan por verosimilizalas, invento palabro, estropeándoas un chisco], esta película desprega uns decorados, un delirium tremens cromático e unha sensación de figuras planas e xeométricas con reminiscencias a teatro de sombras, que me devolveu a sensación dunha maxia perdida. Persiste certa maxia no mundo plano. Azur e Asmar tívome algo de Escher, as criaturas son máis mecánicas que humanas, a súa beleza é glacial, como debe, aparecen artiluxios, observatorios, patios de palacios árabes, adiviñas, fadas, trampas, animais prodixiosos… Todo en función dos dous eixos temáticos para min principais: a fantasía e a simetría. A fantasía goberna aos personaxes. A simetría goberna o argumento e a plasticidade visual.

Dalgún modo, Azur e Asmar fala das contradiccións, dos enfrontamentos e, derivados deles, dos paradoxos. Do inesperado. O título copulativo [Azur e Asmar] pode conducir a erro: vendo a película, Azur contra Asmar tamén resultaría crible durante os primeiros 40 ou 50 minutos de film. O cal  convídanos a reflexionar sobre a condición de estranxeiro e de estraño: os dous personaxes principais son estranxeiros, primeiro un e logo outro. E os dous tiran adiante como tales.

Unha das escenas preferidas: cando Azur toma unha brebaxe que lle concede o don de comprender aos animais, non acontece que os espectadores escoitemos falar en castelán ao león, como agardamos, senón que o que escoitamos é ruxir a Azur na lingua dos leóns. E el quen se adapta a esa lingua, quen concede, como humano, falar a lingua das bestas, e non do revés. Dun xeito análogo, nas partes do film que transcorren nalgún país do Magreb, a lingua é a orixinal e non se subtitula. Escoitamos falar [supoño que alxeriano, non o identifico con exactitude] longos parlamentos noutro idioma e comprendemos ou intuimos o que se di.

Os debuxos animados. Ese curioso fenómeno dunha sociedade neoténica que necesita criaturas falsas, animadas con alma artificial, unha prótese que xustifica a nosa determinación biolóxica de non rematar de medrar nunca.