que nos levou a ser neofalantes en galego?

Rematou hai unha semana o encontro de Novos Escritores deste ano.

Na mesa na que me tocou falar, O peso da nación, Sechu Sende predixo que o futuro do galego será neofalante ou non será. Concluímos a mesa de debate nestes termos: como moitos dos que falamos e escribimos galego a día de hoxe somos neofalantes, conviría afondar nas motivacións que nos conduciron nese momento x do tempo a reinventármonos en galego. Foi a vinganza? Foi a resistencia? Foi a nigromancia? Foi unha estratexia? Foi tenrura? Foi unha bisavoa? Que foi?

Por outra banda, considero que moitos eidos alleos á literatura, malia que tanxenciais, perfílanse como bos candidatos a motivación: a investigación científica en galego, a cultura dixital en galego… funcionan como catalizadores, como unha presencia, se cadra, menos sospeitosa que a literaria. Unha posible motivación é asumir a normalidade no uso do galego  en todos os ámbitos [tecnolóxico, científico, económico, literario, administrativo], mesmo que esa normalidade aínda non exista.

[…]

Pregúntome, agora que pasaron o día e a romería: se a literatura dun país artéllase como arma de combate político e dentro dun tempo acádase boa parte dos obxectivos políticos marcados… de que pasa a falar logo a literatura? Esvae? Por exemplo, ten sentido escribir en galego como se o fixesemos de xeito clandestino? Ningún. A menos que se trate dunha opción estética. Escribe como se foses clandestino. Ben, pode ser. Ten sentido vertebrar a literatura galega como unha literatura de resistencia, entendida tamén esta palabra en sentido lato? Si, dende certo enfoque si. Hai unha tendencia clara na nosa literatura a falar do que se resiste a desaparecer, da memoria e as súas raigames, das palabras que se recuperan para dar nome a obxectos que xa non existen. Sen embargo, a nosa cultura tamén desenvolve con certa forza:  xa non é clandestina senón que existe baixo a luz do día e as regras do universo coñecido, e é esa forza a que tamén me interesa. Con certa perspectiva a nosa cultura é virtual, estase a refacer, a reinventar, a reconstruír, crea palabras para as realidades tecnolóxicas que agroman, para os descubrimentos da ciencia, da cultura postpop ou da filosofía. Medra parella ao mundo novo no que vive. Esa forza inventiva é cando menos tan poderosa como a actitude de combate político, de saudade ou de memoria histórica. E tamén véxoa como un posible elemento de cambio para un lector de castelán que si entende o galego pero négase a ler en galego.

Como se pode atraer non só a neofalantes senón tamén a neolectores? Eu véxoo claro: facendo do galego unha opción normal [e non unha excepción normal] para quen le. Para iso o abano de posibilidades e rexistros de lectura ha de ser todo o amplo que se saiba e se poida: literatura metafísica, cool, científica, best-seller, obxecto de culto, geek, histórica…  Coido que nese proceso a nación [non entendida só como estado político senón como  cultura transfronteiriza, emigrante e inmigrada] pasa a ser unha das súas moitas medulas, dos seus moitos tentáculos. Do contrario, esclerotiza ou devén un tema oco por sobresaturado.

Haberá quen pense que só se nos din os de fóra que o que se fai aquí é válido, a cousa será certa. Lidando cos prexuízos de sempre aclararemos: hai ben tempo que a literatura galega é convidada fóra de Galiza, considerada punta de frecha nalgúns eidos, antologada, traducida e premiada. Só nos queda a nós crérnolo.

Que che parece? Do autoodio ao autobombo en apenas unha transición e unhas poucas lexislaturas?

Igual así tamén se fai país.