mazando a Borges: “o que le as miñas palabras está inventándoas”

Con ese aquel de blasfemia que ten traducir a Borges  -o idolatrado e logo esquecido e logo de novo mazado Jorge Luis Borges-, traduzo e mazo sete veces tres poemas seus.

Borges coma polbo á feira, Borges á feira, e de feira estamos:  hoxe cumpriría cento e pico anos e seguiría polo mundo, facéndose o humildemente interesante. O mestre de todas, avergoñádevos, detestádeo e xamais o mencionedes nunha lista de “afinidades electivas”. Que a anguria da influencia vos deixe durmir á noite.

Traduzo tres poemas, non necesariamente os meus preferidos: |O terceiro home| Non referido ao de Graham Greene/Carol Reed/Orson Welles senón máis ben como o do argumento do terceiro home contra a idea platónica das formas, do propio Platón e de Aristóteles; unha defensa das entidades individuais por tanto.

| The Cloisters |, sobre ese museo medieval neoiorquino, na terra cuxa idade media non coñeceremos nunca logo de que os pobos que aló vivían esmorecesen aniquilados. A mestura sobre os tempos pasado e presente para terminar habitando a eternidade é o que máis me interesa dun texto que empeza insulso [descrición] e vaise caramelizando até os dous crocantes versos finais.

E finalmente |A dita|, unha refutación en clave de prodixio do Eclesiástes e a súa severa lei da monotonía: “nada hai novo baixo o sol”.

3 poemas de J. L. Borges
Tradución clandestina ao galego: Estíbaliz Espinosa

| O terceiro home |

Dirixo este poema
(polo de pronto aceptemos esa palabra)
ao terceiro home que se cruzou comigo antonte á noite,
non menos misterioso có de Aristóteles.
O sábado saín.
A noite estaba chea de xente;
houbo sen dúbida un terceiro home,
como houbo un cuarto e mais un primeiro.
Non sei se nos ollamos;
el ía a Paraguai, eu ía a Córdoba.
Cáseque veñen de crealo estas verbas;
nunca hei saber o seu nome.
Sei que hai un sabor que prefire.
Sei que ollou paseniño a Lúa.
Non é imposible que morrera.
Lerá o que agora escribo e non saberá
que me refiro a el.
No secreto porvir
podemos ser rivais e respectármonos
ou amigos e querernos.
Executei un acto irreparable
establecín un vínculo.
Neste mundo cotián
que tanto se asemella
ao libro das Mil e unha Noites,
non hai un só acto que non corra a sorte
de ser unha operación da maxia,
non hai un só feito que non poida ser o primeiro
dunha serie infinda.
Pregúntome que sombras non arrebolarán
estas folgadas liñas.

| The Cloisters |

Dun lugar do reino de Francia
trouxeron os cristais e mais a pedra
para construír na illa de Manhattan
estes cóncavos claustros.
Non son apócrifos.
Son fieis monumentos a unha nostalxia.
Unha voz americana dinos
que paguemos o que nos pete,
porque toda esta fábrica é ilusoria
e os cartos que deixa a nosa man
convertirán en cequíes ou en fume.
Esta abadía é ben máis terrible
cá pirámide de Gizeh
ou có labirinto de Knossos,
porque é tamén un soño.
Sentimos o rumor da fonte,
pero esa fonte está no Patio das Laranxeiras
ou no cantar Der Asra.
Sentimos claras voces latinas,
mais esas voces resoaron en Aquitania
cando andaba preto o Islam.
Vemos nos tapices
a resurrección e a morte
do sentenciado branco unicornio,
porque o tempo deste lugar
non obedece a unha orde.
Os loureiros que toco florecerán
cando Leif Ericsson dexergue as areas de América.
Sinto unha pouca vertixe.
Non dou afeito á eternidade.

| A dita |

O que abraza a unha muller é Adán. A muller é Eva.
Todo acontece por primeira vez.
Vin unha cousa branca no ceo. Dinme que é a Lúa, pero que podo facer cunha palabra e cunha mitoloxía.
As árbores danme un pouco de medo. Son tan fermosas.
Os mainos animais aconchéganse para que lles diga eu o seu nome.
Os libros da biblioteca non teñen letras. Cando os abro, emerxen.
Ao pasar as follas do atlas proxecto a forma de Sumatra.
O que prende un misto está a inventar o lume.
No espello hai outro que espreita.
O que mira o mar ve Inglaterra.
O que profire un verso de Liliencron xa entrou na batalla.
Soñei Cartago e as lexións que desolaron Cartago.
Soñei a espada e a balanza.
Louvado sexa o amor no que non hai posuidor nin posuída, pero os dous entréganse.
Louvado sexa o pesadelo que nos revela que somos quen de crear o inferno.
O que descende un río descende o Ganxes.
O que mira un reloxo de area ve a disolución dun imperio.
O que xoga cun puñal presaxia a morte de César.
O que dorme é todos os homes.
No deserto vin a moza Esfinxe, que acaban de labrar. Nada hai antigo baixo o Sol.
Todo acontece por primeira vez, pero dun modo eterno.
O que le as miñas palabras está inventándoas.