Un corte de luz arruinoume parte do traballo, pero sobreviviu un dos bocadillos nos que Little Nemo fala galego [hai que clicar e ampliar, témome]:
Nemiño- Little Nemo en galego
saudade dos volumes
Ou libros blues.
Se unha biblioteca é unha fraga podre con fungos, bichos, celulosa e follas mortas… o papel da resina que transforma en ámbar corresponderíalle á tinta
traducirse/traizoarse
Un primeiro borrador rascunho dunha autotradución ao inglés. Con saberme as letras dos Pixies e Tracy Chapman non me chegou, témome.
/serial monogamies on ikea shelves/
How good would my tolstois look among your dostoievskis
petrified on the ice of the central shelf, just before
thawing out in nabokovs fields
bakunins boiling.
My coetzees would stalk us in silence, a bit creaky the wood
before your millers jump down to the floor on purpose
only in order to distract my ajmátovas.
Woolf of me would come to sniff your hand
your cunqueirian hand
and we’d fuck mode pedantic on, quoting blindly
and then we’d split up throwing us colettes to the head
drinking wretch gin-hemingways by vila-matas pound bars
so moebius and with a marcusaurelius air
and it is known that we’d clandestinely be happy again
with a lispector hidden under our raincoat
ready to face all of your mailers
in kingston memory cards for electronic guts.
Manuelantonios ripping their celulose to engender in pizarnik ink.
In front of my no-glasses nipple one sagan, lying face up under the univerceiling
and benjamins devoured by silverfishes and moths from your country cottage.
And what about the enigma of that book in a byzantine binded
spine
which, only with moving three milimetres left
opens an archway in the wall to the crypt where you poes
are making out with my vernes.
Lovecrafted with regrets, with such a shame
from the fact of having acortazarated ourselves whithout mesure nor cernuda. Rulfos
who pretend not to know each other
in the beckett with no ende of this life.
Choke your pynchons back that I will inject jaeggys direct into the vein.
Pretty old flaubert-soaked muffins and the whole aristote snorted of cervantes to the códax.
Our respective cats did not expect yawning again among safos and catulos
they expected being michaux in asia, yes, but not this.
Despite of your bolívar biographies smiling at me sometimes
the truth is that each one of your agotas will be forgotten. And so the munro will and the valles
one by one.
Meanwhile, on the empty shelves, the air-freshed pat from such sacred cow steams
and sad, background, in the kitchen, a gógol spider-crab soup that nobody eats.
The sentences beginning for me will end up in sentences for another
which will be the beginning for another one’s line
and the same for my pessoas back to back with another whothehellknows and untilbutwhen.
Yet, for every rimbauds in the world’s sake
let’s stop discrediting us.
Let Alexandria burns boxed in alexandrine verses.
Let paper or babel hords burn. Extinct ink.
Let Ardenas forest burn, mar de Fóra milky sea.
Main characters and their characters melt by fire, inmortal sentences
just reduced to rained ash. And ships. The famous ships.
How good fits to forget to all this ink. Until some dickens appear
in sudden, around the corner
loaded with papers again.
And my rosalia’s leaves do turn by themselves
in autoplay some of them.
And the others just flying
trashlation by E.E. Río
un conto de Grace Paley
Este é o primeiro dunha serie de contos de Grace Paley que ando a traducir a galego. Non podo dicir que o seu estilo sexa exuberante nin cautivador, tira máis ao parco, ao esmoucado. Vese que lle interesa máis o óso da historia que a carne para churrasco ao seu redor. Ten ese aire norteamericano -estadounidense, quero dicir- de contar con desapego polo literario, como se o estilístico de máis picase no pescozo, un xersei de poliéster. Quizais por iso véxolle algo de Amy Hempel ou Raymond Carver ou Cheever, por exemplo, pero nada de Jonathan Franzen ou Foster Wallace, por exemplo.
Paley -o seu apelido de casada- era filla de emigrantes rusos xudeus. E hai algo desfragmentado nela. Pode que toska –ou saudade-.
Grace Paley parece ser que levou unha vida palpitante, implicada. Aínda teño que ler máis dela para decidir se a súa literatura pode asumir os mesmos calificativos.
Poden ir subindo ao metro a xulgar trasnadas de nenos e decidir cómo actuarían, nesta brevísima historia: Samuel.
:: Samuel ::
de Grace Paley
Tradución ao galego: E. E. Río
Algúns rapaces sonche ben bravos. A nada lle temen. Os típicos que gabean por un muro e fan una reverenza no alto. Mais non só son afoutos no tellado, senón que mesmo montan barullo no máis escuro do soto, aló onde ata ao porteiro lle amola ir. Tamén arrandean e chimpan na plataforma que queda entre as portas pechadas dos vagóns de metro.
Catro rapaces están a arrandearse na plataforma oscilante. Chámanse Alfred, Calvin, Samuel e Tom. Os homes e mulleres dos vagóns a cada lado ollan para eles. Non lles gusta iso de que carriolen ou anden por aí choutando pero tampouco queren intervir. Claro que algúns dos homes dos vagóns foron alguna vez mozos rillotes coma estes. Un deles enganchara na parte de atrás dun camión a todo gas dende Nova York ata Rockaway Beach sen baixarse, sen ceibar os dedos entalados. E non lle pasou nada, nin daquela nin despois. Fixera un trato con outros rapaces que preferían mirar: comezando na Oitava Avenida e a Rúa Quince, el chegaría até algún lugar convido, igual canda a Vintetrés e o río, choutando nos teitos dos camións que circulaban. Isto volvía ben difícil cando un camión viraba nunha esquina na dirección que non era e o camión máis próximo ía algo máis alto. Fixo tres ou catro intentos antes de conseguilo. Collera a idea dunha película da escola titulada A xesta de bater récords. Xa rematara a secundaria, casara cunha boa amiga, tiña un posto de responsabilidade e asistía á universidade nocturna.
Estes dous homes e outros máis ollaban para os rapaces a chimpar e xogar na plataforma e coidaban: «Ha ser divertido viaxar así, especialmente agora que vai tan bo tempo e saímos do túnel, por riba do Bronx». Logo pensaban. «Eses rapaces andan facendo o parvo. Son uns mocosos». Logo matinaban nas proezas que argallaran cando novos e arrandearse non parecía tan perigoso.
As mulleres do vagón anoxaban moito ao ver aos catro nenos. Case todas engurraban o cello, esperando que os rapaces captasen a súa total desaprobación. Unha das mulleres quería levantarse e dicirlles: «Ide con ollo, paspáns, baixade da plataforma ou aviso á policía». Pero tres dos rapaces eran negros e do cuarto ela non podería asegurar qué viña sendo. Tiña medo de que fosen uns xarelos e mofasen dela, avergoñándoa. Non temía que a fosen zoscar, temía ao ridículo. Outra muller pensou: « As súas nais non han saber onde están». Mais neste caso, non era así. As súas nais sabían que eles foran ver a exhibición de misís da Rúa Catorce.
Aí fóra, na plataforma, cada vez que o tren aceleraba os rapaces alzaban as mans e apuntaban ao ceo, imitando foguetes a despegaren, martelaban na fiestra de vidro irrompible como metralladoras, se ben na exhibición non había metralladoras.
Por alguna razón que só o maquinista sabería, o tren minorou de súpeto. A muller que tiña medo de que a avergoñaran viu os rapaces abanearen adiante e atrás e agarrarse das oscilantes cadeas de seguridade. Ela tamén tiña un fillo na casa. Puxo en pe moi decidida e foi cara á porta. Deslizouna para abrila e dixo: “A ver, rapaces, que ides mancar. É que vos ides matar. Vou chamar ao revisor se non entrades agora mesmo no vagón, sentades e quedades alí quietiños”.
Dous dos rapaces dixeron: «Si, s’ñora» e pareceu que facían o aceno de entrar. Dous deles pestanexaron un par de veces e apertaron os beizos. O tren recuperou a velocidade. A porta pechouse, separando a muller e os nenos. Ela apoiou na porta lateral porque xa lle tocaba baixar na seguinte parada.
Os rapaces miráronse cos ollos como pratos e botaron a rir. A muller arroibou. Eles vírona e aínda esmendrellaron máis coa risa. Empezaron a baterse nas costas de tanta risa. Samuel era o que máis forte ría e bateu no lombo de Alfred até que a este lle deu a tos e lle choutaron as bágoas. Alfred apreixaba con forza o gancho da cadea. Samuel aínda bateu máis nel cando viu que choraba. Díxolle: «Ai, por que choromicas? Es un bebé, lo?» e veña a rir. Un dos homes que na nenez fora máis de mirar que de afoutezas, encabuxou. Puxo de pe e ollou en fite aos rapaces durante uns segundos. De seguido, encamiñouse moi cheo de civismo até o fondo do vagón e tirou da panca de emerxencia. Case decontado, e cun terrible zunido, a presión de aire abandonou os freos e as rodas trabaron e detivéronse.
A xente de pé nos lugares máis seguros saíu disparada cara adiante, logo cara atrás. Samuel soltárase da cadea para así bater en Tom e Alfred ao mesmo tempo. Todos os pasaxeiros dos vagóns abanearon adiante e atrás, pero el saíu lanzado só cara adiante e caeu de cabeza entre os vagóns, que o machucaron e o mataron.
O tren parara de súpeto, a medio entrar na estación, e o revisor chamou de inmediato aos operarios que sabían destas cousas e como sacar o corpo de entre as rodas e os freos. Todo quedara en silencio, de non ser polos pasaxeiros dos outros vagóns a preguntar «Que foi? Que foi?». As mulleres andaban á espreita preguntándose se sería fillo único. Os homes lembraron outras tardes que remataran moi mal. Os rapaces quedaran quietos, ben xuntos, apoiados os uns nos outros e rozándose ombros, brazos e pernas.
Cando o policía petou na porta e deulle a noticia, a nai de Samuel rompeu a chorar. Chorou todo o día e chorou toda a noite, por moito que os médicos intentaran tranquilizala con pastillas.
«Ai, ai», laiaba sen acougo. Non sabía como ía encontrar outro rapaz como aquel. Porén, era nova aínda e quedou grávida. Logo duns meses recobrou a esperanza. O bebé era un neno. Trouxéronllo para que o vise e o aleitase. Ela sorriu. Mais axiña decatouse de que aquel bebé non era Samuel. Ela e o seu home tiveron máis fillos, pero nunca houbo outro rapaz exactamente igual a Samuel.
Nota no rodapé: Sobre este relato, a propia Paley indicou nunha entrevista a The Paris Review: «Algúns dos meus contos funcionan como contos toca-madeira: é o caso de Samuel […] Trátase dunha historia tabú. Nárroa para evitar que aconteza, non porque acontecera xa… Esa idea de que se o convirtes en literatura non acontecerá na vida.»
autorretracto
Hai varias semanas, o fotógrafo A. C. solicitoume un texto “algo así como un autorretrato” para un proxecto de seu.
Os autorretratos déixannos coa cullerada de iogur a medio camiño da boca. Que é boa parte da poesía nos últimos séculos senón un redundante autorretrato do seus autores? Un autorretrato honesto cando son bos, descaradamente inducido cando non o son tanto: cómo quero que me vexan as xeracións que virán. Alguén sensible, culto, viaxado, amigo dos meus amigos, un pouco deixado de lado por envexas pero con paixón fronte á adversidades subvencionadas? Estou xa en territorio parodia pero el empezou antes: o “eu poético”, levado a extremos, converteu nunha fonte de sorna con luces e chorrito.
Moi, moi difícil manexar con coidado ese personaxe de ficción que chamamos “eu”, que queremos camaleónico e iridiscente porque así mandan estes tempos mandaríns, pero que as máis das veces troupelea os pes torpemente estancado nos mesmos tópicos. Delicado material explosivo e moi proclive ás autocompracencias, os vitimismos e os “miraoquefago”. Aínda así segue a ser material de primeira man, claro, e como tal arrastra -arrostra- unha carga emocional moi polarizada, moi literaria. Moi c’est moi.
Non é o mesmo a primeira persoa e o autorretrato, malia que poden confundirse. O escritor sudafricano J:M: Coetzee escribiu autorretratos en terceira persoa, quizais para alivialos dunha carga e non só para obter unha voz distante, despegada. Claro que un autor como el acode á autobiografía para zoscarse. Unha primeira persoa podería doer de máis.
Hai tempo intentei buscar na poesía -que farei eu buscando na poesía, cun candil de queroseno, quen me mandaría a min- unha voz literaria marcada pola colectividade. Co perigo case peor da grandilocuencia dunha voz-especie-humana-toda. Uf, non, iso tampouco. Aínda me atopo traballando nesa voz, éme laborioso e supoño que non a atoparei nunca, se cadra fáltanme as mangas e o pescozo, pero a la segue a me parecer confortable polo de pronto. O “eu”, ese “eu” maiestático, esa primeira persoa que constituíu a voz auténtica por excelencia, cargouse de malas imitacións e, malia que moi eficaz para esfolar intimidades e comelas crúas na súa tinta, hai casos nos que descubre unha cara que non convence. Por suposto que algo contado en primeira persoa aínda seguirá por un tempo cargado de “verosimilitude”, de “autenticidade”, palabras todas elas enormemente sensibles ás modas literarias do momento.
O literario non é máis que unha morfosintaxe que se leva entre humanos e boa parte do noso estilo, por moito que nos esforcemos en ser modernos, será arcaico e inintelixible e algún día, ou reinterpretado baixo claves remotas ás nosas intencións.
Pero volvamos ao autorretrato, esa cousa de pintores renacentistas ou exaltados en Arlês. Unha das cousas máis curiosas cos autorretratos, por exemplo os fotográficos -por exemplo, as relamidas autofotos de baño-, é que suscitan a impresión nos demais de seren froito de veleidades vaidosas. “Oh, sácase fotos a si mesmo”. Unha reprobación habitual, cantas veces non a escoitaríamos. Para, non moito despois, comprobar que quen facía a crítica non só parecía autorretratrase a miúdo, senón que tamén intentaba espallar esa visión mellorada de si mesmo onde podía, redes sociais incluídas.
Unha das normas tácitas dunha sociedade obsesionada co eu é que has demostrar que o teu “eu” non che importa demasiado en público. Ninguén reprobaría a Dante ou a Leonardo un autorretrato, literario ou como fresco na parede: a súa sociedade non estaba obsesionada co “eu”, atopábase descubríndoo como materia prima. Porén, a nosa sociedade é sospeitosa de arder en auto-vaidades sempre. Entendimos mal o «xene egoísta» de Dawkins: nós non somos a suma dos nosos xenes e, en calquera caso, a suma dos xenes egoístas non dá como resultado necesariamente criaturas guiadas polo egoísmo. Os autorretratos non son formas de egoísmo. Si ensaios, ás veces mesmo crueis, coa materia que a miúdo un ten máis a man. Tampouco han implicar necesariamente vaidade. Podemos tomalas como viviseccións -ás veces vaidosas, eslamiadas, autoindulxentes, de acordo. Pero unha probeta de ensaio da empatía cara o que non é eu, quizais tamén.
Autorretrato e egoísmo non son a mesma cousa tampouco.
En calquera caso, hai quen se sente particularmente cómodo nos autorretratos e non sae deles, xa que adoitan estar quentiños. E coido que tal é o risco, en verdade, polo menos en literatura: non saber saír dun rexistro, non usar a información privilexiada sobre un mesmo para extrapolala aos demais. Para a empatía.
Para o que non son eu pero, contendo o alento, me contén.
O texto vai de seguido. Non o considero un bo texto. Quizais só un punto de partida para un futuro bo texto.
outra volta ao reloxo de area- Adalber Salas
En outubro de 2009 entramos na libraría El Buscón, no Trasnocho do Centro Las Mercedes, logo dunha caravana innegociable polas rúas do centro de Caracas. Había que ir con présa, antes de que se nos botase enriba unha noite que o deixa todo pelado e á intemperie. Na cidade vívese cunha especie de toque de queda, tácito, quizais unha esaxeración que nos é obrigado crer. Non se pode ficar a certas horas en ningunha zona e a ningunha hora en certas zonas. Así que Caracas é un pulso contrarreloxo, poeirento e ollando de esguello, co grandor do Ávila á espreita.
Deambulamos, collín varios libros que aos poucos deixei de novo no andel. Tiña a intención de levarme algo de poesía caraqueña recente, pero como era de esperar non me soaba nada. Ao chou elixín un exemplar de título longo, abrino e lin un par de liñas. Supoño que o pouco que entrevín atrapoume. Era dun mozo universitario. Paguei.
Marchamos, que había que coller gasolina e polo visto era moi tarde para coller gasolina. Alguén chamaba xa por teléfono. Nada de parar a por gasolina aí. Era máis seguro levar o carro uns quilómetros máis aló, a outra bomba. A desorde de Caracas era o que ti preferías fronte a ortogonalidade e o civismo europeos. Caracas era un crac no 2009. Un crac por roto. E un crac por grande. Catacrac, Caracas, catacrac.
No excelente libro-debut do libro de poemas de título longo do mozo universitario La arena, el vidrio: Ascenso en tres movimientos, atopei, ademais de areas alí emparedadas dende as praias de Mochima e o Cayo Boca Seca -lugares que vistou o libro-, poemas coma estes que hoxe deito aquí en galego e no seu orixinal en castelán. O seu autor é Adalber Salas Hernández e podes ler algo máis del neste aquí ou neste acá e logo acolá.
| Antropogonía |
Ignoro os meus primeiros pasos
porén sei
que o mundo abríu o seu ollar
na fronteira difícil da miña voz.
Pero logo, de onde este sabor antigo
nos sons que luxan o meu corpo?
Por que esta sospeita de que a luz
murmura as miñas letras iniciais?
Antropogonía
Ignoro mis primeros pasos
sin embargo sé
que el mundo abrió su mirada
en la frontera difícil de mi voz.
Pero, ¿entonces de dónde este sabor antiguo
en los sonidos que manchan mi cuerpo?
¿Por qué esta sospecha de que la luz
murmura mis letras iniciales?
| Insomnio |
Son as seis da mañá
e alguén seméntame carbóns indixentes
baixo as pálpebras.
As paredes súan
para purgaren o aire nocturno das súas veas
e os números do reloxo vacilan no gume da cama
tentados a desertar
porque fóra o ceo mesmo eslúese
indeciso entre vingar ou non
o crime perfecto da noite.
Non son as seis da mañá
no meu corpo resoa a hora imposible
das balas perdidas da lembranza
e imprímese a suor sobre as sabas
o mapa sen tempo das miñas traizóns
a xeografía inhóspita dunha vixilia
xa inscrita con area nos meus ollos.
Insomnio
Son las seis de la mañana
y alguien siembra carbones indigentes
bajo mis párpados.
Las paredes sudan
para purgar el aire nocturno de sus venas
y los números del reloj vacilan al filo de la cama
tentados a desertar
porque afuera el cielo mismo se borra
indeciso entre vengar o no
el crimen perfecto de la noche.
No son las seis de la mañana
en mi cuerpo suena la hora imposible
de las balas perdidas del recuerdo
y se imprime en sudor sobre las sábanas
el mapa sin tiempo de mis traiciones
la geografía inhóspita de una vigilia
ya inscrita con arena en mis ojos.
|Canis familiaris |
Esta noite sonche o can
que vén ulir a palma aberta da túa páxina
non teño raza
soamente un ganir de ósos expectantes
e esta fenda insomne baixo a lingua
Son o can mendigo das túas luces
o que persegue a túa arfada solar
e apalpo co fociño a escrita dos teus poros
e lambo cada verso que se che reborda
coma un anxo sonámbulo
e trabo o pracer inhóspito
dos teus beizos cosidos por arames
e impóñome a túa lumieira branca
por entre as pálpebras.
Deixa que te vexa, máis nada
e non pidas que che ladre
non o farei
teño rotos os dentes
por un metal rabioso
sacudíndose
impronunciable
Canis familiaris
Esta noche soy el perro
que viene a oler la palma abierta de tu página
no tengo raza
solamente un crujido de huesos expectantes
y esta grieta insomne bajo la lengua.
Soy el perro mendigo de tus luces
el que persigue tu jadeo solar
y palpo con mi hocico la escritura de tus poros
y lamo cada verso que se te desborda
como un ángel sonámbulo
y muerdo el placer inhóspito
de tus labios cosidos por alambres
y me impongo tu hoguera blanca
entre los párpados.
Deja que te vea, nada más
y no pidas que te ladre
no lo haré
tengo rotos los dientes
por un metal rabioso
sacudiéndose
impronunciable.
Eu
son 13 gramos de fe na dúbida
7 chanzos translúcidos cara outro mundo
11 metros de sangue para cubrir
cada afastamento dos meus semellantes
5 tics que me forman
cos seus 5 tacs que me veñen fulminar
21 pingas de fascinación polo impar humano
Yo
soy 13 gramos de fe en la duda
7 escalones translúcidos hacia otro mundo
11 metros de sangre para cubrir
cada lejanía de mis semejantes
5 tics que me forman
con sus 5 tacs que vienen a fulminarme
21 gotas de fascinación por lo impar humano
mazando a Borges: “o que le as miñas palabras está inventándoas”
Con ese aquel de blasfemia que ten traducir a Borges -o idolatrado e logo esquecido e logo de novo mazado Jorge Luis Borges-, traduzo e mazo sete veces tres poemas seus.
Borges coma polbo á feira, Borges á feira, e de feira estamos: hoxe cumpriría cento e pico anos e seguiría polo mundo, facéndose o humildemente interesante. O mestre de todas, avergoñádevos, detestádeo e xamais o mencionedes nunha lista de “afinidades electivas”. Que a anguria da influencia vos deixe durmir á noite.
Traduzo tres poemas, non necesariamente os meus preferidos: |O terceiro home| Non referido ao de Graham Greene/Carol Reed/Orson Welles senón máis ben como o do argumento do terceiro home contra a idea platónica das formas, do propio Platón e de Aristóteles; unha defensa das entidades individuais por tanto.
| The Cloisters |, sobre ese museo medieval neoiorquino, na terra cuxa idade media non coñeceremos nunca logo de que os pobos que aló vivían esmorecesen aniquilados. A mestura sobre os tempos pasado e presente para terminar habitando a eternidade é o que máis me interesa dun texto que empeza insulso [descrición] e vaise caramelizando até os dous crocantes versos finais.
E finalmente |A dita|, unha refutación en clave de prodixio do Eclesiástes e a súa severa lei da monotonía: “nada hai novo baixo o sol”.
3 poemas de J. L. Borges
Tradución clandestina ao galego: Estíbaliz Espinosa
| O terceiro home |
Dirixo este poema
(polo de pronto aceptemos esa palabra)
ao terceiro home que se cruzou comigo antonte á noite,
non menos misterioso có de Aristóteles.
O sábado saín.
A noite estaba chea de xente;
houbo sen dúbida un terceiro home,
como houbo un cuarto e mais un primeiro.
Non sei se nos ollamos;
el ía a Paraguai, eu ía a Córdoba.
Cáseque veñen de crealo estas verbas;
nunca hei saber o seu nome.
Sei que hai un sabor que prefire.
Sei que ollou paseniño a Lúa.
Non é imposible que morrera.
Lerá o que agora escribo e non saberá
que me refiro a el.
No secreto porvir
podemos ser rivais e respectármonos
ou amigos e querernos.
Executei un acto irreparable
establecín un vínculo.
Neste mundo cotián
que tanto se asemella
ao libro das Mil e unha Noites,
non hai un só acto que non corra a sorte
de ser unha operación da maxia,
non hai un só feito que non poida ser o primeiro
dunha serie infinda.
Pregúntome que sombras non arrebolarán
estas folgadas liñas.
| The Cloisters |
Dun lugar do reino de Francia
trouxeron os cristais e mais a pedra
para construír na illa de Manhattan
estes cóncavos claustros.
Non son apócrifos.
Son fieis monumentos a unha nostalxia.
Unha voz americana dinos
que paguemos o que nos pete,
porque toda esta fábrica é ilusoria
e os cartos que deixa a nosa man
convertirán en cequíes ou en fume.
Esta abadía é ben máis terrible
cá pirámide de Gizeh
ou có labirinto de Knossos,
porque é tamén un soño.
Sentimos o rumor da fonte,
pero esa fonte está no Patio das Laranxeiras
ou no cantar Der Asra.
Sentimos claras voces latinas,
mais esas voces resoaron en Aquitania
cando andaba preto o Islam.
Vemos nos tapices
a resurrección e a morte
do sentenciado branco unicornio,
porque o tempo deste lugar
non obedece a unha orde.
Os loureiros que toco florecerán
cando Leif Ericsson dexergue as areas de América.
Sinto unha pouca vertixe.
Non dou afeito á eternidade.
| A dita |
O que abraza a unha muller é Adán. A muller é Eva.
Todo acontece por primeira vez.
Vin unha cousa branca no ceo. Dinme que é a Lúa, pero que podo facer cunha palabra e cunha mitoloxía.
As árbores danme un pouco de medo. Son tan fermosas.
Os mainos animais aconchéganse para que lles diga eu o seu nome.
Os libros da biblioteca non teñen letras. Cando os abro, emerxen.
Ao pasar as follas do atlas proxecto a forma de Sumatra.
O que prende un misto está a inventar o lume.
No espello hai outro que espreita.
O que mira o mar ve Inglaterra.
O que profire un verso de Liliencron xa entrou na batalla.
Soñei Cartago e as lexións que desolaron Cartago.
Soñei a espada e a balanza.
Louvado sexa o amor no que non hai posuidor nin posuída, pero os dous entréganse.
Louvado sexa o pesadelo que nos revela que somos quen de crear o inferno.
O que descende un río descende o Ganxes.
O que mira un reloxo de area ve a disolución dun imperio.
O que xoga cun puñal presaxia a morte de César.
O que dorme é todos os homes.
No deserto vin a moza Esfinxe, que acaban de labrar. Nada hai antigo baixo o Sol.
Todo acontece por primeira vez, pero dun modo eterno.
O que le as miñas palabras está inventándoas.
monogamias sucesivas en andeis de ikea
Os excesos metaliterarios, antes de dar o chimpo a outra era literaria máis ascética e pseudoanalfabeta -todo isto son conxecturas miñas- paren poemas coma este, hibridando o noso estar-no-mundo co noso manter-unha-biblioteca e, sobre todo, o noso relacionarnos cos demais a través de libros.
/monogamias sucesivas en andeis de ikea/
Que ben quedarían os meus tolstois entre os teus dostoievskis
petrificados no xeo do andel central, xusto antes
de fundírense en campos de nabokovs
ferventes de bakunins.
Os meus coetzees axexaríannos en silencio -madeira que renxe un pouco-
antes de que os teus millers chimparan ao chan á mantenta
só por desconcentrar as miñas ajmátovas.
A woolf de min viría uliscar a túa man
a túa man cunqueirá
e foderiamos modo pedante, citando a cegas
e logo separariamos rebolándonos colettes á cabeza
bebéndonos desgrazados gin-hemingways en bares pound de vila-matas
moebius e cun aquel de marcoaurelios
e sábese que volveriamos ser felices clandestinamente
cun lispector agochado baixo a gabardina
disposto a se enfrontar a todos os teus mailers
en tarxetas de memoria kingston para tripas electrónicas.
Manuelantonios racheando a súa celulosa para procrear en tinta pizarnik.
Ante o meu pezón sen lentes un sagan, tombado boca arriba baixo o teito celeste
e benjamins devorados por tisanuros e avelaíñas da túa casa no campo.
E qué sería do enigma do libro
que con só moverse tres milímetros
na parede abre un pasadizo até a cripta dos teus poes
liados cos meus vernes.
Lovecraftados con pesar, vai ser que con vergoña
de termos acortazarado sen medida nin cernuda. Rulfos
que fan que non se coñecen
no beckett sen ende desta vida.
Traga os teus pynchons que xa eu me inxecto as jaeggy directas en vea.
Vellísimas magdalenas enchoupadas en flauberts e todo aristóteles nifrado de cervantes até o códax.
Os nosos respectivos gatos non esperaban bocexar de novo entre safos e catulos, soñaban ser michaux en asia, si, pero non isto.
Malia que ás veces as túas biografías de bolívar poidan sorrirme un pouco
o certo é que se han esquecer todas e cada unha das agotas. E as munro e os valles,
un a un.
Mentres, nas billy baleiras fumega a bosta ao fresco de tanta vaca sagrada
e triste, ao fondo na cociña, un caldo de centola gógol que non se come ninguén.
As frases empezadas para min acabarán en frases para outra
que serán o principio da frase doutra máis
e o mesmo os meus pessoas lombo a lombo con outros sabedeusqué e atecándo.
Pero por todos os rimbauds do mundo
deixemos xa de desautorizarnos.
Que arda Alexandría engabetada en alexandrinos.
Que ardan hordas de papel ou babel. Tinta defunta.
Que arda o bosque das Ardenas, a ardora no mar de Fóra.
Personaxes e os seus caracteres derretidos polo lume, frases inmortais
reducidas a cinza chovida. E naves. As famosas naves.
Que ben lle senta esquecer a tanta tinta. Ata que aparecen uns dickens
repentinos ao dobrar a esquina
cargados de novo con papeis.
E as follas da miña rosalía pásanse soas
en autoplay unhas.
E outras saen voando
E…E. Río
máis sangue, por favor
Outro dos posibles textos para a antoloxía do sangue, compilada por Luna Miguel [Sangrantes]:
/período. inesperada forma de pera/
Podo aínda falar da épica de min cunha pinga de sangue a fumegar no chan do baño? Podemos?
Que saibades logo
que no século XVIII saímos a cortar maionesas por aí
Lembro un xoves do ano 15: mergullamos na auga chea de limóns
espremémolos nos peitos
e logo os chuchamos sen un mal xesto
E aínda lembro coma se fose onte aquela tarde do futuro, a nos lavar o pelo con furia de medusa, a gargallada limpa o noso alento encol dos toxos
Que delicioso o bicho que rabuñou a nosa cona bebido nun vaso gutural de leite
pintadas de vermello, nalgún dos hemisferios
A Eva mitocondrial a agarrarse unha chea comigo
e douscentos mil anos de nada correndo como loucas
E iso que imos xa tan lonxe das nenas. Eu tanto como vós. Eu que fun unha. Tan calquera como a que máis
Só unha de cada dez neuronas da miña nena lidou coa adolescente e a moza que logo fun. Decatádesvos? Parézome a ela de casualidade
Dese colar de contas que nunca parecen saldarse
das cápsulas estreladas en auga de váter e follas de vide
da miña caverna chea de uvas tintas de Maruja Mallo
ese lento e importuno goteo
o goteo que ninguén quere
ese do que nos desfaremos con dificultade cando chegue a hora
Goteo de clase A, de serie B, de punto O. Goteo AB en trazos de sumi-e
Goteo ululante
até a cima loba do acio
Cumulus a punto na corona radiata, citoplasmas escarvados
a petróglifo limpo: todos desfaranse como bágoas
na ducha
A nosa vendima privada de civilizacións perdidas
de nenas sabias que nos chiscarían cos teus ollos de vaca vianesa
se nos fertilizaras por entón, ho
e van e acaban en apoptose ou abrazadas a un tampax
dun bar de gasolineira
Somos un noxo. Cheiramos mal. E baleirámonos feitas un universo inflacionario
petiscado por galiñas que están fatal da cabeza
E sáesenos o desexo en forma de grans ermitáns
E agora ía desovar un verso
pero non escribo máis nada
porque non me peta nin me dá a gana e debo deprimirme
por imperativo categórico e chorar contra almofadóns de pluma de oca
Pero que pasa se deprimirnos tampouco nos dá a gana
Que pasa se me suicido calquera outro día e non hoxe
non hoxe, con ese gameto -que levaba o meu nariz, o noso vulto lóbulo frontal- esmagado contra as lousas
Épica da regra:
un millón de ovos ao nacermos
seica un estrago de vida
Cánto “non vaia ser o demo” embutido no noso abdome
uva a uva
tabú a tabú
tabula rasa en corpos que non esquecen
E agora que ía escribir un verso máis, o mellor sen dúbida,
vou e calo, de impureza chea
porque non me dá a gana “nestes días do mes”
nos que non teño a regra e escribo isto
devecendo por que nos baixe dunha vez e a todas á vez
-sincronizadas e uliscadas, feromonas vestidas de seda
unha cousa mundial, premenstrual e peluda-.
E fun mala. E desobediente. E moitos bicos.
E… E Río, 2012
política, kokeshi e matrioshkas segundo Sloterdijk
Malia que o significado orixinal das bonecas xaponesas kokeshi non está aínda moi claro – quizais Dores Tembrás nos saque das tebras, xa que ela posúe unha estupenda colección de variados tamaños e formas – atopo nunha pasaxe de “En el mismo barco”, nano-ensaio de Peter Sloterdijk publicado en 1993, o seguinte entretecido de historias e conxecturas sobre paleopolítica e bonecas folklóricas famosas:
Francamente: podería dicirse que toda a “historia” foi, no seu sentido máis estrito, a historia das manipulacións do campo nai-fillo. Logo do xa dito, é evidente que no ámbito do paleopolítico mantense un matriarcado (de arkhé) psíquico que se fai respectar en canto poder sobre o limitado ressource do amor materno. Que o descubrimento do tráxico non foi un privilexio da cultura superior como tampouco o foron o descubrimento do alén e o da transmisión do potencial cultural, senón que o tráxico está fundado na administración paleopolítica de bens escasos, é algo que pode inferirse lembrando unha historia contada á poetisa xaponesa Yoko Tawada pola súa avoa.
Hai moito tempo, cando os homes aínda sufrían unha extrema pobreza,ás veces podía suceder que as mulleres matasen, nada máis nacer, a aqueles fillos seus xunto aos que, doutro xeito, terían morto de fame. Por cada meniño morto fabricábase un kokeshi que significa “facer desaparecer un neno”, para que os homes xamais esquecesen que sobreviviran a costa daqueles cativos.
Yoko Tawada conecta esta historia coa conxectura de que a famosa matrioshka, boneca na boneca, convertida no século XIX no xoguete preferido dos rusos, era unha réplica da kokeshi xaponesa. Se esiximos a unha sociedade, antes de que lle conceder o predicado político, o deber de presentar un opus commune e unha actividade directiva, as antigas hordas humanas haberían ser caracterizadas como radicalmente prepolíticas, porque non se recoñece dentro delas ningunha tarefa común, amais da da súa autorreposición, nin é perceptible actividade directiva algunha no seu silandeiro deixarse levar pola corrente da evolución; pero en canto se esculca por dentro, xustamente a arte dunha comunidade humana de repetirse nas seguintes xeracións é un proxecto esencialmente político, e ese fuxir da pequena balsa social na corrente dos tempos xa contén, en si mesmo, elementos de pilotaxe: abonda con entender o privilexio matriarcal da morte dos meniños como unha forma intuitiva de política de emigración, as regulamentacións matrimoniais como unha especie de política exterior da horda e os costumes de caza como unha forma de política ecolóxica primaria. Así que paleopolítica vén ser a arte do posible en pequenas proporcións, a arte de manterse pequeno polo ben máis alto, polo amor á vida animada.
Peter Sloterdijk
Tradución diferida do castelán E…E Río
Nota: As negriñas son miñas.
...Estíbaliz Espinosa... palabra ciencia canto 