Levo un tempo coas cervicais algo inclinadas sobre a poesía de Rafael Cadenas, un poeta venezolano do século XX, vivo, quizais dos máis sublimes -creo que é venerable a palabra cando un xa rebasa os 75 en meridiana lucidez- en lingua española procedentes dese país ao que xa adoro sen remedio, un país no que todo semella de excepción e que é, como apuntou Ana Nuño, “muy por el contrario de lo que nos enseña la geografía, una isla.”
Haberá máis.
Disxuntiva
A natureza da poesía
é inintencionada.
Goran Palm
Eu quería escribir un poema, logo tiven a intención de non ter intención e o poema ficou alí detido, atrapado, carbonizado entre a faísca das dúas intencións e aquí o deixo.
Comparto plató con dous escritores. Un deles, narrador e poeta, presenta o programa; a outra, poeta, vai coma min de convidada. Non entendo moi ben por qué acudimos dúas cando os convidados masculinos ao programa adoitan selo en singular. É dicir, un e basta. Daquela famosa ecuación Vale máis un home ca sete mulleres, o segundo termo da comparanza seica vai reducindo co paso dos anos e das políticas de igualdade: na década dos ’60 un home valía por 6 mulleres, nos ’70 por 5, por 4 nos ’80, nos ’90 por 3 e na primeira década do XXI por 2.
O 2011 semella un ano crucial en toda esta matemática sexuda, como poden deducir.
Polo de agora, nisto das entrevistas un home entrevistado vale por dúas entrevistadas. Isto marcha!
Quedan poucos días -clausura o 17 de xaneiro-, pero aínda poden descer a pulmón ata as Novas conversas con Atlante -exposición colectiva de fotografía no Aquarium Finisterrae de A Coruña co gallo do Outono fotográfico– na que tamén conversa co Atlante unha Atlanta: Sandra G. Rey.
O motivo da mostra é a re/visión do mar despois do Prestige.
G. Rey sutura unha pequena historia cotiá con diferentes personaxes de costas ao mar. A vida segue, como di a autora no libro que acompaña a exposición, lonxe de recuperar o espírito colectivo dende o persoal político e de costas ás costas.
Os seus personaxes, por tanto, encarnan unha certa neglixencia no proceso da memoria. Pero algúns non deixan de ser adorables: verán por exemplo a unha muller dous dereito catro revés cos pes a remollo catro dereito volta calcetando un esquecemento primoroso -que non vai tirar nada da sisa- nuns penedos coruñeses. E moito máis…
algunhas das fotografías de Sandra G. Rey na exposición
O resto de fotógrafos no allo: Xosé Abad, Miguel Harguindey, Xacobe Meléndrez, Paco Rocha e Xosé Teiga.
Logo poden pasar polo Museo a admirar as crías de pintarroja ou tiburón gato [aquí coñecido co alcume un chisco despectivo de melgacho] e mercar un peluche con forma de… [de percebe non?]…
Ninguén pode escribir Esquécete de min e deixalo así, escrito no universo meteórico das cousas escritas. E moito menos pode publicalo. Ninguén pode. Iso é unha desfachatez, unha deshonestidade literaria e debería castigarse, xustamente, coa indiferenza e o esquezo, que é o que en última instancia quen iso escribíu e publicou non pretende.
Toda palabra escrita é unha súplica de lembranza, está ben claro. Hai uns dez anos matinei nalgún lugar acerca do anonimato, díxenlle a alguén, a uns cantos, non sei, ás froiteiras, que me gustaría publicar algún libro asinando como anónima. De inmediato palpei os grumos de estupidez das miñas palabras. Pero tamén a súa razón. De contino merodéabanme textos que falaban desa inevitabilidade da memoria que é o esquecemento. Na obriga estaba de cuspir eses textos.
Así e todo nunca escribín: esquéceme. Non me lembres. Figúraseme un visado directo ao reino do patetismo. Figúraseme ordenar Lémbrate de min pola vía da autoconmiseración e o vitimismo.
Como dicía alguén, talvez Vila-Matas citando unha cita: vive coas virtudes romanas. Estoicismo. Acepta o esquecemento. Sorrí mesmo que non te vaias fosilizar. Escritores do mundo: deixade de chorar.
sorrindo para Lady Esquecemento, lumis de luxo
Apuntando a unha diana similar [e que para min supón un dos grandes temas/teimas do noso tempo, entre escritores e non escritores, dado que todos aquí somos 1/6.000 millóns, todos formamos parte da mesma fodida ecuación cun denominador cortexando ao infinito], a novela Plataforma escrita pola anomia de Houellebecq remata cun: Seré esquecido. Seré rápidamente esquecido.
Dirán: trátase do mesmo: Esquéceme [ou Non me lembres] e Seré esquecido. Pero non. En absoluto é así. As dúas primeiras son sentenzas que buscan volver apuntar co dedo ao emisor; son súplica; son perdonavidas; son humildade de dobre fondo. Como diría Prétextat Tach [non vou poñer link: googleen se queren]: iso é mala fe.
A terceira, a de Houelle, é abatemento; sima desasosegante; inevitabilidade. Paradoxo: tratar de acuñar, de fixar no tempo unha desaparición no tempo. Iso é honesto, unha mentira honesta. A certificación en frío de algo que nos repugna: alcanzar a nada en neuronas alleas.
Se as palabras non son inocentes, o mesmo aplícase á sintaxe na que viven engaioladas. Sabemos a medias da existencia dunha delgada fronteira que separa a estupidez da literatura. Quizais por iso a estupidez e a literatura ás veces foden como tolas e nos dan a sensación de vibrante frescura.
Kallipareos. A das fermosas fazulas. Agora lembra. A palabra homérica escintila no seu libro. E alén diso, de súpeto cae na conta de todo o seu vocabulario grego, de todo o que semella terse gardado nun armario dende hai agora case seis meses. Porque xa non está a ensinar grego. Deixouno.
Iso é o que pasa. Apártalo durante un tempo e de cando en vez botas un ollo no armario na procura de calquera outra cousa e non tardas en lembrar, en pensar. Daquela converte en algo que está aí, no armario, e outras cousas amorean fronte a ese algo, no alto dese algo ata que, á fin, non pensas nela para nada.
Esa cousa que era o teu preciado tesouro. Non pensas nela. Unha perda que non es quen de advertir sen máis, agora convertida en algo que apenas lembras.
Iso é o que pasa.
Alice Munro, Destino, conto incluído no volume Escapada
Tradución a galego do orixinal
A tradución a castelán para RBA está ateigada de erratas e construcións estrañas. Nunha pasaxe doutro conto traducen a letra de Moon River –creo que tería sido mellor deixala en inglés, é un tema abondo coñecido, e se acaso inserir a tradución nunha nota ao pe– e chanta cousas como “mi arándano amigo” para traducir “my huckleberry friend”, cando se trata dunha clara alusión ao personaxe de Twain.
Algún célebre astrofísico comentou nunha ocasión que, cando se lle preguntaba á xente como se sentía ao contemplar as estrelas na noite, adoitaba responder algo como isto: “Sinto ínfimo, pequeno na grandiosidade estelar, unha pulga no firmamento, a humanidade non somos nada e etcétera and so on”.
Se a metáfora do universo é [ou foi] o envase e pretexto dunha parte dos meus textos, é porque me acontece o contrario.
Síntome protexida pola súa indiferenza, sei que a nosa estatura humana non lle debe nada a nada en concreto. Se acaso, curiosidade. E iso debémolo a nós, nin sequera ao que pode existir aí fóra. Invádeme non a estreitez da angustia e da cativeza, senón a amplitude do que se dilata por empatía con algo grande. Empatizo ata ese punto. Do cabelo aos pés, habito un corpo que é prolongación de todo iso e, polo tanto, parte dun sistema colosal de paradoxos e casualidades e, quizais, destinos e do que sempre quedará unha parte -xigante- sen comprender por completo.
O ceo estrelado. O universo. Qué márketing tan _________ tes.
Leo saco de humos, de Izaskun Gracia [poeta que naceu en Bilbao e vive en Madrid, onde leva unha parte do peso da editorial de poesía Masmédula], premio de poesía Villa de Aranda e publicado por TELIRA. Lembro, polo título, de O pouso do fume de Dores Tembrás, aínda que a arquitectura lírica de ambas difira un pouco. Izaskun Gracia túmbanos nunha paisaxe desolada, anatómica, violenta. Inesperadamente sutil na súa violencia. Do saco de ósos que somos ao saco de fumes que quedamos. Desacougo e evanescencia.
A súa maneira de ordenar o texto na páxina ascende, coma o propio fume, e os versos longos ensortellan na parte superior da páxina deixando o seu hemisferio sur libre.
Libre. Reflexivo.
Pleno de abandono.
Gústame. Traduzo tres dos textos do saco de humos:
a miúdo imaxínote morto tendido a piques de te afastar da túa alma e non son quen de atrapala
teño as mans pequenas e os brazos enredados ao corpo
e as pernas se me desfan no aire
qué inútil
qué rota a espiral da miña columna nunha bifidez insalvable
nesta asimetría innata
que me retorce
_____________________________________________
concíbote en sombras coma un tacto agochado
coma o silenzo tras a explosión de cárceres sementados baixo o embigo e o trafego doutras inundacións coma a raiba
cando non chega a tempo a salvación do desexo e os pecados verbalizan tocos e acorados
chamo por ti
malia que enferma esquecín o teu nome e animal á xaneira xa só podo seguir o teu rastro
________________________________________
agora sei que os recantos enchen de ríos cando escurece
que o silenzo é o que fica tras as palabras que se pronuncian e nos buracos que fan as nosas mans as agullas tecen entradas a outro mundo que deixar atrás
non me dan medo as pólas que baten nos gonzos senón o bafo do alento que se nos perde
ónde vai o aire cando nos bicamos
qué racha as sabas cando non nos encontramos
se á fin estamos sós e todo é o que nos perdonamos
de qué serve escorrentar as sombras
Izaskun Gracia, Saco de humos. Tradución de Estibaliz…Espinosa
Neve sobre cacharelas de San Xoán. Muérdago contra a sida na lapela. Disfraz de camelo real. Baltasar nadando a braza na praia das Catedrais, 30º. Papa Noel de penitente en via crucis, con látego de sete colas. Astenia primaveral en Belén. Olentzero e mailo Apalpador brindando con cava. Uvas do val do Jerte. Peliqueiros de Laza azoutando con grilandas. Virxe alérxica ao pole. Herodes de magosto en Ourense. Caganet sorprendido en medio do Walpurgis. Melchor na tomatina. Gaspar na Oktoberfest. Anxiños con cabeza de cabaza. Ouro, incenso, un libro e unha rosa. Xesusiño no globo de Betanzos. Mula declarándose a Boi por San Valentín.
Festas. Festas. Festas. Sempre e cando e como un as queira.
Hoxe.
Case no ano que vén. 30 de decembro.
Día típico de inventario.
En Santiago. De Compostela.
Ás 20:00 h.
Na Libraría Pedreira.
{ 42.885713º de lonxitude norte
-8.534317º de latitude oeste}
…
Maite, Branca e mais eu presentamos o Almanaque Poético . 12 poetas para un año editado por El Gaviero.
E, naturalmente,
podes vir.
...Estíbaliz Espinosa... palabra ciencia canto 