Dende o pasado 5 de xaneiro se alguén se achega á galería Vértice, en Estoril [Portugal], atoparase dentro da exposición colectiva «Mulheres e as babuchas», un proxecto comisariado por Renata Carneiro na que colaboran 30 mulleres de Portugal, Francia e España intervindo unhas babuchas marroquís de home.
En palabras da propia Carneiro:
«Mulheres e as Babuchas surgiu de uma vontade de expressar um sentimento perante a mulher, mais concretamente, a mulher árabe. Demonstrar o seu papel na sociedade actual , os seus costumes, o seus pensamentos, livres ou não, o uso de lenço ou burka, foi o ponto de partida para a criação deste projecto , tentando desta forma reflectir e comparar com a mulher ocidental.
Partindo deste princípio, foram convidadas 30 mulheres artistas para intervirem numas babuchas masculinas, usadas na vida quotidiana de uma família tradicional, sendo que o suporte é a personificação do homem.
Integram neste projecto que será itinerante por Portugal e França, artistas portuguesas, espanholas e francesas, todas com o seu ponto de vista particular.»
A galega Inma Doval, entre outras, participa no proxecto, que se complementa con poemas e cun prólogo para o catálogo que acompaña a exposición, texto do que me encarguei e que aquí penduro, na tradución a portugués da propia Renata Carneiro:
De pernas para o ar
Texto: Estíbaliz Espinosa
trad. a portugués de Renata Carneiro
A empatia atravessa-nos. Ela move o mundo. Convida-nos a imaginar-nos «na pele» dos outros, para vermos as coisas com outros olhos. A expressão inglesa, com o mesmo sentido, «calçar os sapatos dos outros» (to be in somebodys shoes) funciona como persuasão metafórica para nos descalçarmos e nos pormos na fila para experimentarmos o sapatinho de cristal.
Numa determinada perspectiva histórica, mais do que cabeças femininas o que parece ter havido em abundância são pés. Mais do que o cérebro, o centro de atenção foi o peito do pé feminino, os dedos apertados, a curva do seu arco. Os pés da mulher deixam uma marca, não só por causa do seu caminhar mas também por causa do seu estatuto social e respectivo futuro. Por isso, o famoso sapato de cristal só cabe num pé pequeno, que não pode ir muito longe sozinho, definido pela fragilidade, como a própria cinza que dá nome à *Cinderela (cinder =cinza). Não muito longe, repousam os pés das chinesas, envoltos como casulos de bichos da seda até que os ossos se queixem: pés que representam a impossibilidade de caminhar com desenvoltura, para além do erotismo de tudo o que permanece oculto e tapado. No filme japonês «O intendente San-sho» (K. Mizoguchi, 1954), uma mulher é ultrajada por vingança. Primeiro separam-na dos seus filhos e a seguir cortam-lhe os tendões dos pés. Converte-se, assim, numa eterna prisioneira, que nunca poderá ir à procura daqueles que ama.
Dentro do antilirismo -que nos conmove-, o surrealismo de Magritte -que nos converte en pipas- e unha narratividade que aplica a lupa sobre un feito aparentemente pequeno e intrascendente, estes 5 poemas de Mark Strand aparecidos en The Boston Review en abril do pasado ano. Textos que abanean entre o koan e a sátira, o enxeño e a anécdota, o nonsabemosqué e o nonsabemosparaqué. Casiñas ao lonxe, taxis, eternidades celestiais, bordeis, castelos… cada escena é un cadro de diferentes épocas e estilos. E o gusto que deixan? O gusto é poema. La pomme. La pomme fatale.
Versiono estes 5 textos e dedícollelos a todos os paternalismos que sobran neste país, a todos os que xulgan sen teren a autoridade moral para facelo, a todos os que non soñan nin se deixan ir polo río arriba do que senten. A todos os que queren malinterpretar de contino. Malinterpretar vs. traducir. A todos os que se cren tan importantes como para usar a palabra «humildade» en van.
Dedícollelos tamén a tod*s *s que cren que a poesía non ten por que ser lírica, que a poesía non ten por que vir en formato verso, que a poesía tamén se alimenta dos novos bosques abertos a man nos sucos do cerebro e non só do consabido, do que xa fixeron outros. Do que xa sabe a chicle mascado.
Demasiadas dedicatorias. Abonda xa.
Hora de ler a un ancián da tribo.
Mark Strand
do libro Almost Invisible [editado en España co título Casi invisible, en Visor]
versións de E…E Río
Claro na Luz de Setembro
Un home fica en pé baixo unha árbore, ollando a unha casiña non moi lonxe. Bate os brazos coma un paxaro, se cadra acenando a alguén que non podemos ver. Podería estar gritando mais, dado que nada sentimos, probablemente non. Agora o vento envía un calafrío a través da árbore e achanta a herba. O home cae de xeonllos, golpea a terra cos puños. Un can chega e senta onda el, o home levanta e volta a axitar os brazos. O que fai nada ten que ver comigo. A súa desesperación non é a miña desesperación. Non fico en pé baixo as árbores ollando casiñas. Non teño can.
Clear In the September Light
A man stands under a tree, looking at a small house not far away. He flaps his arms as if he were a bird, maybe signaling someone we cannot see. He could be yelling, but since we hear nothing, he probably is not. Now the wind sends a shiver through the tree, and flattens the grass. The man falls to his knees and pounds the ground with his fists. A dog comes and sits beside him, and the man stands, once again flapping his arms. What he does has nothing to do with me. His desperation is not my desperation. I do not stand under trees and look at small houses. I have no dog.
Un Acontecemento Sobre O Que Non Fai Falla Dicir Máis
Ía en taxi ao centro cun príncipe que accedera a unha entrevista, pero pedira que nela eu non mencionase nin o seu nome nin o do seu país. Explicou que ambos existen en segredo e os negocios lévanse a cabo en silencio. Era alto, cun nariz longo baixo o que ía inserto un bigotiño; levaba unha camisa azul claro aberta no pescozo e pantalóns cor crema. «Non lle teño hobbies», explicou. «O meu único interese é o sexo. Pode ser cun home ou cunha muller, vello ou novo, sempre que produza o resultado desexado, que é lembrarme o arrecendo da trufa branca ou o sabor dos caramelos de violeta nunha illa flotante. Mire, déixeme mostrarlle algo». Cando o vin, vin o grande que era e o que lle tiña feito, berrei e chimpei do taxi en marcha.
An Event About Which No More Need Be Said
I was riding downtown in a cab with a prince who had consented to be interviewed, but asked that I not mention him or his country by name. He explained that both exist secretly and their business is carried on in silence. He was tall, had a long nose beneath which was tucked a tiny mustache; he wore a pale blue shirt open at the neck and cream-colored pants. “I have no hobbies,” he explained. “My one interest is sex. It can be with a man or a woman, old or young, so long as it produces the desired result, which is to remind me of the odor of white truffles or the taste of candied violets in a floating island. Here, let me show you something.” When I saw it, saw how big it was, and what he’d done to it, I screamed, and leapt from the moving cab.
Testículos de Soño, Vaxinas que se Esfuman
Horacio, o cadáver, dixo: «Seguín crendo que o mañá viría e eu levantaríame, poñería os calcetíns, os meus calzóns boxer, iría á cociña, faríame un café, lería o xornal e chamaría os amigos. Pero o mañá chegou e eu non estaba nel. En troques, atopeime nun sofá azul celeste no medio dun campo de herba resplandecente que arrolaba por toda a eternidade.» «Que espanto», dixo Mildred, non cadáver polo de agora mais en estreito contacto con Horacio, «qué espanto estar tan lonxe sen nada que facer, e sen sexo co que te distraer. Disque aló arriba todas as vaxinas, mesmo as máis abertas, sinceras e enérxicas, pećhanse por completo, e todos os testículos, mesmo os máis francos e dotados, abanean soñadoramente entre as nubes coma pequenas lámpadas de araña.»
Dream Testicles, Vanished Vaginas
Horace, the corpse, said, “I kept believing that tomorrow would come and I would get up, put on my socks, my boxer shorts, go to the kitchen, make myself coffee, read the paper, and call some friends. But tomorrow came and I was not in it. Instead, I found myself on a powder blue sofa in a field of bright grass that rolled on forever.” “How awful,” said Mildred, who was not yet a corpse but in close touch with Horace, “how awful to be so far away with nothing to do, and without sex to distract you. I’ve heard that all vaginas up there, even the most open, honest, and energetic, are shut down, and that all testicles, even the most forthright and gifted, swing dreamily among the clouds like little chandeliers.”
Un Banqueiro no Bordel das Mulleres Cegas
Un banqueiro entrou fachendoso no bordel das mulleres cegas. «Son pastor» anunciou «e sopro a miña pastoril gaita tanto como podo, pero perdín o rabaño e dáme a min que me atopo nun momento crucial da miña vida.» «Podo dicirche, por ese falar teu» dixo unha das mulleres «que es só un banqueiro que finxe ser pastor e quere que o compadezan, cousa que abofé facemos, xa que fuches caer tan baixo como para tomarnos por idiotas.» «Queridiña,» dixo o banqueiro á muller «de igual xeito che digo que ti es unha rica viúva á procura de poñerte cacheira e non estás cega para nada».«Esta observación suxire» dixo a muller «que poderías ser pastor despois de todo pois, que clase de rica viúva atoparía excitante ser puta só para acabar cun banqueiro?» «Aí falaches» dixo o banqueiro.
A Banker in the Brothel of Blind Women
A banker strutted into the brothel of blind women. “I am a shepherd,” he announced, “and blow my shepherd’s pipe as often as I can, but I have lost my flock and feel that I am at a critical point in my life.” “I can tell by the way you talk,” said one of the women, “that you are a banker only pretending to be a shepherd and that you want us to pity you, which we do because you have stooped so low as to try to make fools of us.” “My dear,” said the banker to the same woman, “I can tell that you are a rich widow looking for a little excitement and are not blind at all.” “This observation suggests,” said the woman, “that you may be a shepherd after all, for what kind of rich widow would find excitement being a whore only to end up with a banker?” “Exactly,” said the banker.
A Saída de Emerxencia no Solpor
O comandante xubilado andaba molesto. O seu cuarto no castelo ía frío, así como a habitación fronte ao vestíbulo e tamén o resto de habitacións. Nunca debería ter comprado este castelo habendo tantos como había, castelos ben máis baratos, máis quentiños e de oferta. Pero prestoulle a traza deste: as súas almeas de pedra a se alzaren no aire invernal, o seu portón principal, mesmo o foso xeado, no que pensou que podería patinar algún día, tíñalle un prateado encanto. Servíuse un brandy e prendeu un pito, tratando de concentrarse noutras cousas -as súas numerosas victorias, a braveza dos seus homes- pero os seus pensamentos enrodelaban en diminutos torbeliños, a pousaren aquí, logo acolá, movéndose igual que o vento de vila baleira en vila baleira.
The Emergency Room at Sunset
The retired commander was upset. His room in the castle was cold, so was the room across the hall, and all the other rooms as well. He should never have bought this castle when there were so many other, cheaper, warmer castles for sale. But he liked the way this one looked-its stone turrets rising into the winter air, its main gate, even its frozen moat, on which he thought someday he might ice skate, had a silvery charm. He poured himself a brandy and lit a cigar, and tried to concentrate on other things-his many victories, the bravery of his men-but his thoughts swirled in tiny eddies, settling first here, then there, moving as the wind does from empty town to empty town.
A quen lle interesen as notas ao programa de man do concerto desta noite [9 de xaneiro de 2012] da Orquesta Joven da Sinfónica de Galicia [en programa romanticismo e post-romanticismo: von Weber, Glière e Wagner] aquí as ten:
Carl Maria von Weber
O Cazador Furtivo-Obertura (1821)
Unha das primeiras pasaxes que escoitaredes, tras o atmosférico inicio, soa a bosque e a caza. Son trompas. Este instrumento xa ha ter os seus 15 minutos de gloria no concerto de Glière, pero adivíñase o seu fondo timbre de presaxio na obertura de «O Cazador Furtivo».
Esta ópera en tres actos foi unha encarga e, logo de 200 anos, podemos afirmar que cumpriu o seu propósito: contrarrestar a corrente italianizante na ópera alemá de finais do XVIII e principios do XIX. E tanto foi así que, ademais do éxito da súa estrea, hoxe en día cítase sempre como -e a expresión vén ao xeito- o pistoleirazo de saída da ópera nacionalista en alemán, un auténtico hit do momento que devolveu ao gran público ás salas de concertos.
Non foi outro que o conde Brühl, intendente dos teatros reais de Prusia -o mesmo que lle comía a orella a Beethoven para que estrease a súa 9ª Sinfonía en Berlín e non en Viena- quen encargou a obra, que viu a luz en 1821 en Berlín. Tres anos antes Beethoven quedara definitivamente xordo, pero non así Napoléon, finado xusto ese mesmo ano en Santa Helena logo de que as súas tropas montasen e desmontasen o puzzle de Europa. Nin Beethoven nin Napoleón escoitaron «O Cazador Furtivo», pero si un noviño Richard Wagner.
A medio camiño entre o Singspiel de «A frauta máxica» mozartiana e dos dramas de Wagner, «O Cazador Furtivo» caracterízase por unha obertura maxistral: un briefingdos motivos que se desenvolverán ao longo da partitura, dende as penumbras boscosas e o alento diabólico ata o xúbilo do pobo e o amor triunfal. O fortísimo que abre paso á coda final pode non ser apto para corazóns delicados, pero a cor xeral da obertura é exultante e dun san optimismo.
A xulgar pola literatura, antes o diaño tiña moito máis traballo e xurdíanlle ofertas de emprego a eito, pese ao caro dos seus servizos. O contrato a tempo completo que mellor se lembra é o do «Fausto» de Goethe, no entanto en pleno século XIX, atravesado polas pantasmas do romanticismo gótico, o demo Samiel de «O Cazador Furtivo» aínda vai atopar clientes.
Co folclore xermánico do sobrenatural e lendario na cabeza, von Weber colabora co libretista F. Kind para adaptar un dos contos recompilados en «Das Gespenstersbuch» (O Libro das Pantasmas), unha historia un pouco gore, como case todas as tradicionais, que acababa cun tiro na cabeza equivocada. Este final adozouse para a ópera converténdose talvez en algo máis disney, pero xerando un maior subidón no público.
Foron as páxinas de «Das Gespensterbuch» as que lían os Shelley e os seus amigos, unha famosa noite de 1816 en Villa Diodati, coa treboada a petar nos cristais. Así que tanto «The Vampyre» de Polidori, como o «Frankenstein» de Mary Shelley e «O Cazador Furtivo» de von Weber son o resultado desas lecturas fantasmagóricas aínda iluminadas por quinqués.
O argumento preséntanos a Max, un mozo impetuoso, como bo romántico. Cun chisco de despeito tras perder nun concurso de tiro, alíase co vilán Caspar e o diaño Samiel. O seu interese non é a puntería en si, senón gañar o certame para obter un traballo fixo (o de gardabosques) e parella (Agathe, a filla de Cuno, o gardabosques actual). Fórxanse sete balas prodixiosas que xamais erran no seu branco, e algo da maxia desas balas incrustarase no cerebro de Wagner, un dos primeiros mozos impresionados con toda esta leria. Desde as balas máxicas ata o anel máxico do nibelungo Alberich transcorrerán uns cantos anos de vórtice revolucionario e nacionalista, previos á cristalización do Imperio alemán en 1871.
KILIAN
Unha bala encantada? Sonche trampas do Maligno! Seis dan no albo pero a sétima pertence ao espírito do Mal e pode dirixila aló onde queira
CASPAR Parvadas! Tan só se trata de forzas da natureza.
Reinhold Glière Concerto para trompa e orquestra en Si bemol maior, op. 91 (1951)
Non por casualidade este é o primeiro poema traducido que subo este ano. A autora, a coñecida Emily Dickinson, definira tamén a natureza como unha «Haunted House» -unha casa encantada- e á arte como «a House that tries to be haunted» -unha casa que intenta estar encantada-. Que savoir tan decimonónico, tan volta de torca e tan Villa Diodati! O mundo sub specie domi. O mundo baixo a aparencia dunha casa. A Casa.
O poema número 668 escribiuse -encantouse- arredor de 1863 e publicouse en 1914.
668
by Emily Dickinson
Tradución ao galego de E…E.Río
«Natureza» é o que vemos –
O Outeiro- A Tarde –
Esquío- Eclipse – Abesouro-
Non – Natureza é o Ceo-
Natureza é o que oímos-
o Tristepía*– o Mar-
Trono- o Grilo-
Non- Natureza é harmonía-
Natureza é o que sabemos-
Porén carezamos da arte de o dicir-
Tan impotente é a Nosa Sabedoría
ante a súa Sinxeleza
Polaroid de Andrei Tarkovsky
“Nature” is what we see—
The Hill—the Afternoon—
Squirrel—Eclipse—the Bumble bee—
Nay—Nature is Heaven—
Nature is what we hear—
The Bobolink—the Sea—
Thunder—the Cricket—
Nay—Nature is Harmony—
Nature is what we know—
Yet have no art to say—
So impotent Our Wisdom is
To her Simplicity.
* Traduzo «bobolink» por «tristepía», unha ave migratoria común en Norteamérica e -disque- unha das preferidas da escritora. Aparece nas versións castelás como «chambergo», «charlatán» e «tordo arrocero».
captura de pantalla de Fitting the pattern, Christine Wilks
Un dos proxectos literarios en rede máis curiosos e fascinantes que atopei, compartino o pasado trimestre durante un curso de Literatura Dixital no Centro Sociocultural Ágora de A Coruña. Fitting the pattern, de Christine Wilks, un ir e vir na debandoira da memoria dunha filla de costureira. Un ir e vir do texto ao tecido, do texto ao téxtil, e unha descuberta dos poemas -ou impresions poéticas- ocultos baixo os patróns que os pais urden para nós. Eses patróns dos que, por grandes ou por cativos, adoitamos sentirnos desencaixados.
Se cadra tamén unha prolongación desas bufandas e abrigos das nais de César Vallejo e Wislawa Szymborska da entrada anterior neste mesmo blog. Pero aquí cun punto revés na calceta: das proxeccións das nosas nais na roupa coa que nos abrigan á proxección dos seus desexos para nós na roupa que nos cosen.
A literatura dixital brinda obras sorprendentes coma esta pero, ao meu pesar, debo dicir que non é o frecuente, agardo que só polo de agora. Dende hai anos interésame esa hibridación do literario que supón a ferramenta dixital, porén en boa parte dos proxectos doume de fociños cunha fargallada resolta con animacións máis ou menos resultonas que envolven en celofán a mediocridade textual. Sempre agardo máis dos textos, agardo unha verdadeira literatura hibridada coa máquina.
Fitting the pattern non me defraudou, como si o fixeron outros experimentos dixitais ou transmedia. Fóra da obnubilación dos novos palabros -que moito diso hai- e das destrezas pirotécnicas co flash, temos que acabar meténdolle o dente á proteína literaria. De non ser así, pinchamos en óso. Por moi innovador que semelle. E ese coidado pola fluidez literaria do que se conta si se atopa na obra de Christine Wilks.
Por suposto, non dispomos aínda da tradución de Fitting the pattern en castelán nin en portugués nin en galego. De aí que, para os asistentes ao curso, me aventurara a traducilo por vez primeira á nosa lingua. Hoxe penduro aquí a primeira parte do texto, como dicían os vellos bandos, para quen poider interesar.
Se ides á páxina -e é unha recomendación en firme- haberedes utilizar os catro útiles de costura que a autora pón á nosa disposición: as tesoiras, a máquina de coser, os alfinetes e o descosedor. Así que cortade, cosede, cantade, prendede alfinetes e descosede e desencantade coa axuda de cada un dos catro aveños e do rato do ordenador. Hai que fuchicar un chisco na páxina para dar cos poemas agochados. Unha vez completado o texto que ofrece cada acción, aparecerá unha pestana coa frase pick another tool. E podemos… en fin, explorade por vós mesmos.
Se queredes ler a obra enteira e completar así os patróns cómpre darlle catro voltas aos utensilios. Ofrezo a tradución da primeira volta delas:
FITTING THE PATTERN or being a dressmaker daughter by Christine Wilks Tradución a galego de Estíbaliz Espinosa
ENCAIXAR NO PATRÓN ou ser filla de costureira
Unha memoria en retallos…
con bordados.
O patrón está calculado para unha altura de 168 cms. A filla da costureira é máis baixa, así que o patrón debería axustarse para encaixar na súa altura.
Instrucións:
memorias doadas-de-coser
só cómpren catro pasos
escolle un utensilio de costura para comezar
comproba o teu avance no plano do patrón
A semana pasada, na charla de Andrés Neuman no Ágora arredor de Hablar solos, a súa última novela, apareceu citado polo propio Andrés e revoando no espazo en tebras da sala, un abrigo. Un abrigo e, detrás, unha nai. E por riba deles, cristais de neve.
O verso que citou pertence aos Poemas en prosa de César Vallejo:
Mi madre me ajusta el cuello del abrigo, no porque empieza a nevar, sino para que empiece a nevar.
Esa mesma mañá, eu lera na correspondencia privada [e doume conta agora do terrible desta frase] de Emily Dickinson unha anécdota cuxas coordenadas tamén incluén o eixo poético da neve e o eixo transversal da nai. Velaquí o orixinal da carta:
Mother went rambling, and came in with a burdock on her shawl, so we know that the snow has perished from the earth. Noah would have liked mother.
E o que saco en limpo unha vez traducido:
Mamá foi dar un paseo e voltou cunha lampaza no chal, para que así soubésemos que a neve desparecera da terra. A Noé gustaríalle a miña nai.
A nai de Dickinson e a nai de Vallejo empregan a roupa para revelar fenómenos atmosféricos. No caso da de Vallejo sentimos unha maxia propiciatoria ausente na de Dickinson, pero a de Dickinson tráenos a reminiscencia bíblica da pomba co loureiro no bico.
As nais e a roupa de abrigo -outra constante vital e, por extensión, literaria- leváronme voando a unha bufanda. Reloce como unha escama de dragón chinés nun poema que, aparentemente, fala doutra cousa: da idea inverosímil, seica imaxinada moitas veces ao longo dunha vida, de volver atoparnos cun “eu” pasado. Publiquei aquí a tradución propia dese poema de Wislawa Szymborska titulado Adolescente. E sosteño que o punto quente dese texto é a bufanda, foi arredor dela que se calcetou a posibilidade temporal de dúas “wislawas”, unha octoxenaria e outra adolescente, cara a cara. A bufanda propicia esa calceta imaxinaria, bufanda probablemente real e ao alcance da poeta, quizais o único obxecto do mundo real que as dúas wislawas compartirían aínda: algo tecido por unha nai que xa non vive pero que, na memoria, é unha soa.
[…]
Só cando desaparece e esquece coas présas a bufanda.
Unha bufanda de pura la virxe, a raias de cores, feita a ganchillo pola nosa nai para ela.
Aínda a conservo.
Só cando desaparece… que? Que pasa? A frase fica inconclusa.
Podemos pensar que cando a Wislawa adolescente desaparece e esquece a bufanda ilumínase un encontro polo demais decepcionante, marcado pola falta de conexión, polas diferenzas. A ausencia de emotividade. A bufanda destapa a emoción, constitúe o único que nos fai tragar saliva en todo o poema. A bufanda é a magdalena, a bufanda é ir a coñecer o xeo.
Matino nas bufandas, na roupa en xeral, como algo vivo mudo pegado a nós. Levo uns meses vivindo cun monte de roupa que non me pertence e ás veces penso nel coma nos restos dunha masa estelar que vemos aínda no ceo malia que o astro morreu hai milenios.
Susana Benet escribiu en Faro del bosque [Pre-textos, 2006] estes haikus sobre a roupa e a ausencia:
Mientras te vistes, yo cuento los botones que nos separan
Aunque no estés, qué agradable tocar, plegar tu ropa
Todo texto é tamén algo téxtil. E iso levaranos ao seguinte post antes de que remate o ano: a tradución de Encaixar no patrón, de Christine Wilks. Textos dixitais para tempos de volver a zurcir calcetíns.
Que neve e poidades abrigarvos moito nestas festas.
«O concepto de embrión é do máis asombroso e formar un embrión, a cousa máis difícil que farás na vida. Para chegar a embrión tiveches que construirte a ti mesmo dende unha célula única. Tiveches que respirar antes de teres pulmóns, dixerir antes de teres tripas, fabricar ósos cando eras carnoso e organizar toda unha diversidade de neuronas antes de saberes pensar. Unha das diferenzas esenciais entre unha máquina e ti é que a aquela nunca lle van pedir que funcione antes de rematar de fabricarse. Cada animal ten que funcionar ata mentres se fabrica a si mesmo.»
Scott F. Gilbert, Biología del desarrollo. Trad. a galego de E.E. Río
«The concept of an embryo is a staggering one, and forming an embryo is the hardest thing you will ever do. To become an Embryo, you had to build yourself from a single cell. You had to respire before you had lungs, digest before you had a gut, build bones when you were pulpy, and form orderly arrays of neurons before you knew how to think. One of the critical differences between you and a machine is that a machine is never required to function until after it is built. Every animal has to function even as it builds itself.»
Tradución de E…E…Río
coa colaboración de Mar Laredo Cordonié e Jose Fernández Cid.
Con franqueza, hai algo voyeur aquí, unha vez máis. A cuestión é que non se trata de textos que teñan a vontade de seren expostos, publicados. Non son textos en si, todos os seres humanos alfabetizados escribimos cousas semellantes en papeliños, marxes de apontamentos, dorsos de documentos, sobres para tirar e, cando os teléfonos nos obrigaban a ficar nun lugar enguedellando un cable cos dedos, nas libretas que adoitaba haber sempre a man. Non son textos en si, probablemente ela nin sequera os relería e pode que nin os lembrase. Pero portan a marca do azaroso, da pulsión que é e non é. O resplandor do misto dunha existencia un segundo antes de nos queimar os dedos.
E saben a intimidade roubada. Algo que aínda, como humanos, nos ruboriza.
Marilyn Monroe escribe:
Só uns anacos de nós algunha vez tocarán só partes de outros: esa é realmente a única certeza propia: a única certeza propia. Só somos quen de compartir a parte que está se comprende dentro do coñecer aceptable do outro para o outro: por tanto así que un está na súa maior parte só.
Como se espera que estea evidentemente na natureza: no mellor dos casos a través quizais faría posible que o noso entendemento sacase á luz a soidade doutro.
...Estíbaliz Espinosa... palabra ciencia canto 