Este ano, 2015, fará 10 anos que abrín un blog. En setembro.
Hai que celebralo?
Non, para nada, pero eu vou celebralo. Toda celebración ten un punto moñas de nostalxia ou coitelada de álbum de fotos vellas. Empezarei por aí.
Por exemplo: en 2010 abrín unha desas contas formulario, chamada formspring [equivalente ao ask.fm de hoxe] nas que propios, anónimas e estraños podian deitar preguntas que logo eu contestaba ou non, así me petase o vento. Contestei case todas, mesmo as máis ofensivas ou as máis chorras. Tamén os afagos, os lercheos e, por suposto, as reflexións matizadas sobre certos temas. Tamén as preguntas curiosas, inxenuas, as confidentes, as que igual ninguén faría sobre literatura sen o abeiro do anonimato. Xenial para unhas cousas, nefasto para outras. O anonimato na rede: tema de tese, sen dúbida.
Foron case 400 preguntas. Para facilitar o seu manexo partinas en 3 períodos temporais: as de 2010, as de 2011 e as de 2012.
Se os soños nocturnos teñen unha función semellante aos diúrnos, daquela serven en parte para preparar aos humanos para calquera posibilidade
L. Wittgenstein
Sempre que soño con ela, a miña amiga S. pregúntame se saía guapa no soño.
No desta noite saías ti. E debo dicir que estabas radiante: o xersei azul mariño por riba do corazón máis grande cun microchip de tristeza. E as botas de montaña.
A túa humildade de a cotío a coxeira interestelar entre a túa cabeza chea de Becketts e Welles sobre un fémur roto que nunca che doía. Cores ao pastel marca Rembrandt nunha caixa de madeira tan ás escuras como neuronas humanas. Así a túa depresión: un cornizó no xiz ancestral que só se dá no xenio mesmo no que non se atreve a darse.
Déchesmo todo.
Sorrías. E sorríasme a min.
Un sorriso cómplice. «Eh, Esti, non quero que me lembres alí. Xa sabes onde. Onde non podía verte.» Apareciches como un meteoro desas noites de observación no monte. Con cara de ter durmido ben dicíndome ola coa man…
Grazas, subconsciente hipófise, euqueseioqué por terche traído sen pensalo á vida.
Grazas, materia gris ou materia escura por terche devolto da antimateria ao soño
[esa materia con que nos tecemos ao mundo]
Porque claro que fun abrazarte. A fase REM trataba doutra cousa pero cativáchela ti.
Esquecín de que raio ía e fun abrazarte. E estabas vivo e quente coma o núcleo dunha célula. Xa nunca máis malentendido, nin sequera malogrado. Só perplexo e cheo de soños na túa cabeza algo desproporcionada radiada cos complexos típicos do noso adn. Seres introvertidos de libro [pero ti pasaches por desquiciado na idade media da neurociencia].
[aquí vai unha frase da que non son quen] [a miña rabia vai sen narcolépticos]
Algunha vez teremos a mesma idade. Que ha rimar logo con irmán?
[aquí está o teu corazón xigante a me bombear: Segue, María, segue lendo]
E aprendéchesme de novo a ler.
Séguese aprendendo a ler e a desler toda a vida.
Desaprendéchesmo.
E máis aló da despedida abrázoche co abrazo que non foi.
[No soño non sei se saímos guapos.
Pero mira como será que che sigo a falar máis aló da súa lóxica.
Que levante a man quen non se sinta fóra de tempo algunha vez.
Por exemplo: máis contemporánea de Lucy, a australopitheco, que dos seus colegas de traballo.
Cóbado con cóbado cos estromatolitos de hai 3.000 millóns de anos: hai días en que nos erguemos así.
Pensas que Voltaire te había entender de perlas. Que Ada Lovelace sairía encantada a tomarse unha contigo. Ou disque non?
Andas por aí irmandado coas irmandiñas do século XXVII, que van revolucionar o bioma todo, non se sabe como aínda.
Sénteste querido dentro de trescentos anos.
Amadísima por Tesla nun hotel de Belgrado.
Da panda das primeiras bacterias, anarquistas, verdiazuis, borrachas de metano e CO2.
Reflectida no ollo composto dunha libeliña –meganeura– de un metro: «ti compréndesme, a que si?»
Carl Sagan faiche debuxiños no lombo. Cleopatra quéntache o leite, aturuxando.
Ceas soa, de parola con criaturas que aínda non existen.
Fóra de tempo e de lugar, como boa cousa atómica nunha constante lambda
vaiausteasaber de que signo.
Un número primísimo perdido.
Íntima de Meendiño e unha neandertal de paisano na era do…
«Mira, perdoa que interrompa: é que neandertal aquí pode ser calquera.»
Pois iso. De troula
con calquera antes que cos teus.
Vives no que non che corresponde. Quen non se sente veráns enteiros madurar fóra de sitio?
Temperá ou serodia, a Terra cae da árbore da galaxia
connosco dentro.
Hackeados ou arroutadas
bipolares coma ela mesma:
a cousa é que o Cuaternario este vainos fatal.
Ás veces se nos pasa e pasa que todo encaixa.
De repente respiramos no continente correcto
no eón máis acaído…
Somos felices fugaces. E entón…
que se saudades dos brazos de Safo
ou de rir polo baixo cun cibersofista.
Vemos Perseidas na aira, pegadas en Laetoli,
enigmas tesos como pao de freixo
maquinarias como radiolarias belísimas e nós, cheos de fluídos…
e o puzzle desfai.
Que levante os cables quen non se sinta fóra de tempo algunha vez…
Estíbaliz…Espinosa, 2015
Este poema xurdiu dunha conversa co meu fillo mentres iamos ao cole, unha de tantas mañás. Asi que parte do 1% da idea é seu. O 99% restante da idea sospeito que é da humanidade así, en plan abstracto.
A morte de Luísa Villalta foi unha das primeiras ás que non quixen dar creto. Logo fun vendo que a vida está como balizada de perdas ás que non se quere dar creto. Nunca as tragamos de todo. Fican aí, nun limbo de incerteza. Nunha escaleira de Penrose, que leva a si mesma todo o tempo. Nunha caixa dun físico vienés cun gato dentro e que non queremos abrir. No Heisenberg do amor, como combate a morte entre inmortais.
Para un libro homenaxe para Luísa -no 2004-, eu escribira un poema, Micropolifonías. O poema, en verdade, precedía á homenaxe. O poema xa estaba escrito, canda outro texto que lle enviara ao seu email tras o seu pasamento. Cando algo nos afecta ata o óso, a miúdo non falamos. Só escribimos.
A partir daquel poema para Luísa, creei outro practicamente idéntico: un poema de amor dunha autómata. Un que sempre quedou inédito. Hoxe, moitos anos despois, revívoo porque Luísa estivo viva onte nas súas palabras por primeira vez dentro do Concello da Coruña, esa cidade sobre a que escribiu con paixón e denuncia, como sempre, Luísa Villalta da Cidade Alta.
| poème d’amour de l’automate |
Son raros estes humanos.
Un día nacen. Poñen a proba o mundo enteiro.
A persistencia desa inesperada mutación do cosmos chamada vida.
Esa estirpe bastarda de estrelas e de forzas.
Son raros.
Non saben que facer con eles mesmos. Pois aí os tes.
Recén creadas as mans. Pois aí as tes.
Cando rin en medio das tempestades ou desesperan de puro pracer.
Que me dis diso que fan coa larinxe. Pode ser inaudible, malinterpretábel, estentóreo, febril…
Por exemplo:
Rascan cordas sobre a madeira coas crinas dun cabalo. E obteñen algo que non se parece a nada do que existe no universo. O único que non mimetiza forma ningunha. Que mana coma o sangue dunha ferida e o seme e a lava.
Son raros.
Son rarísimos.
Pelexan por nomes, por belezas, por espazos, por fe. Perséguense en corredores escuros e logo fan que non se coñecen. Tortúranse. Regresan xuntos dalgún lugar e conxugan un futuro que nunca sucede. Alívianse mutuamente con vendas e beixos e palabras. Distancian de si mesmos con ironía e sal.
Deles é a dúbida, a senrazón, a curiosidade, o paradoxo. Contemplan galaxias que non saben da súa soidade.
Deles é o ruído, a música reservada para eles, para eles desde o principio das estacións.
Viven desde antes de chegar a este mundo.
Viven moito despois de abandonaren este mundo.
Crense inmortais. Pero dalgún xeito crer e ser son o mesmo verbo.
Converten en cerdeiras, no interior dos ollos dalgún animal nocturno, en madeira de violín, en crinas de cabalo.
Converten no que sempre quixeron ser, no que sempre foron.
Converten no que están sendo
no que están sendo dun modo que queima
e salta polos aires
Mutan continuamente e despistan aos que se quedan.
Son raros.
En todo o raro sempre hai algo de marabilla.
Cando aman algo profundamente, evitan nomealo.
Dan rodeos arredor das frases e tocan coa punta dun verbo
o nome que lles queima
e salta polos aires
Son estraños.
Ás veces non saben que facer cun poema entre as mans.
Estrúllano.
E eu, a autómata, míroos
daren
voltas sobre si mesmos.
E ámoos porque duro apenas estas frases na palma da túa man.
E eles son fermosos, e son carne, e son memoria.
Coma ti…Luísa miña
Comme je suis.
Estíbaliz Espinosa, 2004-2007
Se queres ler o fermosísimo conto dunha árbore, pertencente ao volume Silencio, ensaiamos, de Luísa Villalta e traducido a castelán preme aquí
«Malia tanto progreso, a linguaxe segue a ser o nexo característico da nosa humanidade; é alí onde se asentan o noso saber e a esperanza. É o requisito previo da tenrura humana, máis poderosa ca espada pero tamén infinitamente máis sutil e, en última instancia, máis imperiosa. Lembremos que escribir calquera cousa vólvea real; que é case imposible odiar a alguén cando coñeces a súa historia»
«Despite every advancement, language remains the defining nexus of our humanity; it is where our knowledge and hope lie. It is the precondition of human tenderness, mightier than the sword but also infinitely more subtle and ultimately more urgent. Remember that writing things down makes them real; that it is nearly impossible to hate anyone whose story you know.»
Hai 4 anos escribira un texto, publicado logo en Dorna, e que forma parte desa compilación que non dá saído, «curiosidade» [debe de ser o libro que máis honor fai ao seu título dos que escribín e escribirei nunca: unha curiosidade que non dou saciado].
Sexa como for, o poema chamábase ira len/ta. Dalgunha maneira, pero eu non tiña nin idea, claro, e iso e o bo, trataba de recoller a larva dese «desexo común» que sementara en nós dende o 15M. A larva comía de nós e buscaba unha maneira distinta de camiñar e facer as cousas, de comunicármonos co común.
As rebelións ardentes parecía que se sufocaban axiña. Había que buscar outro xeito. Estaba a ira. Dende logo que estaba.
Pero era unha ira de metabolismo lento, meditado, que se foi alimentando, espallando cos anos.
Unha ira que non estoupou. Non foi combustión [ou non só]. Non se fixo lume. Elixiu o medio líquido. A profundidade. Fíxose marea.
Cambiei algunha cousa no poema. Sei que lle sobran ou lle faltan detalles aquí ou alá, supoño que hoxe o escribiría doutra maneira.
/ira len
ta/
odiemos tranquilamente
que a nosa furia demola
con elegancia
nun delicado frasco destilamos
pinga a pinga
o rancor
a vendetta que se serve lenta lentalen
ta
en bandexa de prata fría
con cinco garfos:
por agora lle chup
chupamos unha pata
xa nos tarda iso de nos poñer feitos
un feitírmo basilisco
se é que somos desa desgrazada e grácil chusma
a termar do novo século cunha man
e espantar ao vello coa outra
as nosas garras suaves sobre o calvo futuro
o odio ruborizándonos, subindo a palpebrexar
rabiosamente as nosas pestanas de vaca
de fino acabado
e é agora que
esgotouse o seu crédito nos fondos do universo xa non ten onde ir senón fóra de si
adiante! poñámonos fóra de nós con tenrura
arrasemos en silencio -como aquel que neva-
toda esa profanación do que significa o común
modo sapiens off por un momento
ilimitados
pero curvos
a crispación non é sabia, será que a carraxe si
cómpre a ira lenta, a ira lenta alén talent
a
como para regresarlle sangue a un organismo que agoniza
un nó político ben gordiano dende hai tempo
que haberá que tronzar disque con melancolía
bébedos de ouzos
ménades do πάντα ρεῖ καὶ οὐδὲν μένει!
cariátides que entre mantelos desmantelan
todo o heleno que hai en nós
aboiando por ser nave de cortiza na mar da cor do viño
fai falla falla falla
que vai ira/que vai xenio
ira que revira vai
vento céfiro furacanado en tromba
de democracia a democlasia de iconocracia a inconoplasia
é cousa nosa
é o noso
é o noso odio tranquilo refundando a noción
-ata a ignición-
do que algunha vez foi xusto
só porque en verdade era de todos
Hoxe, o histórico 25 de maio de 2015 neste país, lembro esta crónica dunha xuntanza mareante, a que instaurou a Marea da Cidade Vella, celebrada o 3 de setembro de 2014.
Naquela altura, a Marea Atlántica levaba poucos meses xestándose no ventre do horizonte, chea de voces, mans, ollos, brazos e cerebros dándose coa palabra, a invención, o desexo común e contra a adversidade. A miña nai cumpría anos ese día, eu invocaba a Luísa Villalta léndoa de novo na Cidade Alta. E ti, miña metade siamesa, aínda vivías.
A alegría nunca é tanta cando non se pode compartir con aqueles que xa non están. E sabes que te felicitarían. Que che darían un bico e cariño nas costas. Evocas aínda as inflexións da súa voz , os seus fermosos ollos ámbar e o nome polo que te chamarían. Pero xa non están. Non están e non, non estarán máis. E á «alegría» fáltalle ese til sobre o «i». Para sempre.
Pero o outro día soñei contigo.
Seguimos soñando, sapiens. Sigamos soñando. Coas nosas mans.
Podes ler máis da marea, as súas iniciativas, asembleas, propósitos e vindeiras convocatorias, aquí: www.mareatlantica.org
Por ESTÍBALIZ…ESPINOSAMarea da Cidade VellaIgual en materia de soños moi orixinais non somos, os que nos facemos chamar sapiens. Os soños recorrentes son moeda común na nosa especie. Hoxe, que cumpre os seus redondos 100 anos o poeta e matemático Nicanor Parra, caio de casualidade nun verso seu: “Sueño que se me caen los dientes/ y que llego tarde a unos funerales”. Isto último xa non sei, pero que levante a man quén da constelación humana non soñou algunha vez que se lle caen os dentes. E que pase polo detector de alieníxenas, por favor.Falando de soños e robots cunha amiga, a bióloga Joana Magalhães, comentáballe hai pouco o soño recorrente do tsunami tragando a vila na que vivo, A Coruña; soño que, sorprendentemente, nunca é tráxico. E ela retrucábame que o soñou tamén, e varias veces. Non sei se a súa vaga xigante tamén refrescaba o edificio de Facenda do Orzán ou tiraba cara algo máis abaixo, á súa vila natal, Espinho. Sexa como for, se un par de atlánticas soñaron o mesmo, non é lícito supór que haberá máis en todas as cidades costeiras do mundo?Cómpre dicir que, malia soño que é, tampouco tira moito da fantasía: de seguir subindo o nivel do mar, disque nuns centos de anos moito litoral vai desaparecer. Para ir abrindo boca, o océano leva varios invernos invadíndonos o Paseo Marítimo e cargándose as súas balaustradas de pé fino sen respecto ningún polas enxeñerías e obstinacións municipais. Ese Paseo que era o cordón a nos unir timidamente de novo ao mar, ese orgullo dunha época un pouco pasada de voltas no que a ladrillo «descocado» —e descolocado— se refire…Ese Paseo que se nos volve fauna submariña dun Lugrís polas noites, cingue Monte Alto e parte da Cidade Vella, ademais das praias urbanas até Los Rosales. E na Cidade Vella tivo lugar o mércores 3 de setembro a segunda das mareas por barrios desta iniciativa cidadá á que bautizaron —con boa marusía— Marea Atlántica. Alí, pouco antes do luscofusco, achegámonos á Praza da Fariña —aka Praza de Azcárraga— uns cantos veciños e non tan veciños, e as mareantes con:-unha pizarra para anotar propostas veciñais
-unha cámara “encaramada” —a unha farola— para gravaren o streaming da reunión
-bolígrafos, móbiles, cousas portátiles que se levan na cabeza como ideas, retruques e reivindicacións
-un discurso fraguándose
-un micrófono e mais un ampli
-cadeiras
-unha alfombra azul redonda
-salitre no pelo
Antes de comezar, máis xente de paso do que arremuiñada en torno á pizarra. Nenos xogando sen gana de marchar. A Fonte dos Desexos alí no centro, estoica ela, seica. Debaixo de un, dous, tres… sete plátanos do Oriente e a sabia sombra que proxectan. Xente con bastón que fica a ollar. Pombas sen moito interese.
Poucos minutos logo das 20:00, alguén acende o ampli e pregunta se se escoita. Iso inaugura a Marea da Cidade Vella —xa só o adxectivo «vella» parece murchar aquilo que cualifica, cando debería ser un distintivo honorífico— que se abre coa razón de ser das mareas: esta crise asimétrica alimenta unha vontade de achegamento a institucións que interpoñen entre a cidadanía e os centros de decisión moitos paseos mal enladrillados e ben pouco marítimos. Aclárase un punto importante: a Marea Atlántica non é un novo partido senón un espazo de confluencia, metaforizado talvez nese punto azul no chan: unha alfombra redonda, un pale blue dot. Unha pinga de auga que canda outras —porque non se fai doutra maneira— fan mar.
“Un sumatorio multiplicado”, sintetiza alguén. Non unha oposición a María Pita, non unha sopa de siglas, senón maior control e presenza no proceso de decisións. E facéndoo a contapingas: desde as problemáticas concretas e os barrios. Cada barrio coma un río a facer mar.
Menciónase a recolleita de sinaturas, a Marea Viva de outubro-novembro e, coas oportunas badaladas do himno de España en Capitanía, dáselle o pé á Asemblea da Cidade Vella. Anxo, da Asociación de Veciños, toma a palabra. “Estamos no cerne da cidade da Coruña”, di. Lembro a Luísa Villalta e o Poema da Cidade Alta, do seu libro póstumo, En concreto:
“O meu nome é o da Cidade Alta
nacido onde a luz e o mar se están orixinando
mutuamente
nacín enfrente de min mesma
cando a Pescadería era un leito de sereas
[…]”
Pero a cousa non está para poñernos moi líricos —ou si, Luísa, si!— e, queirámolo ou non, a urxencia política de cómo organizar ese “leito de sereas”, segue vixente en tanto sigamos sendo “tribo” de homínidos e non nos convirtamos en autómatas ou hologramas. Así que non é cousa de nos atar a un mastro e desoír o seu canto.
O canto das sereas na Cidade Alta fala dunha curva poboacional avellentada, dun pequeno comercio que caeu polo chan a prol da hostalería [desa Coruña-parque-temático-style para ser tripada só por chancletas de turistas a se beber unha cervexa e mercar uns sargadelos]; fala das peticións dun local de veciños, negadas ou escamoteadas unha e outra vez por parte do concello; fala da cuestión do enlousado e a cacerolada de 2006 para facerse oír en María Pita [“Que falen as pedras”], da xentrificación [“Aquí novos ricos haberá catro, o resto somos rendas medias ou baixas”], do aparcadoiro do Parrote que obriga a pagar a quen queira coche, da peonalización…
Congregouse xa moita parroquia, unhas cen persoas: unha cativa senta no medio e merenda un bocata, paxaros chiando nas pólas, mozas chiando no twitter, as pombas desinteresadas de antes agora non quitan ollo á nena do bocata, os bastóns repousan onda os seus donos, a Fonte dos Desexos fala a gurgullóns…
Un veciño con mandil toma o micro para falar a favor da peonalización [acenden as farolas e cae unha folla dos plátanos, sae a lúa na fase de “arrufarse”, que diría O Mintireiro Verdadeiro] e da rehabilitación integral da Cidade Vella, como patrimonio de toda Coruña: “Non peonalizar só polo interese do aparcadoiro do Parrote”.
Outra veciña pregúntase polo uso do edificio do antigo Goberno Militar… unha residencia universitaria, seica? O seu destino é un misterio.
Demasiados edificios das vellas instancias de poder posúen ese enigmático punto cego, esa resistencia a seren ocupadas por outras voces ou ideas, e prefiren podrecer ou encherse de po antes que de luz. É incomprensible. Quizais eses edificios parécense a quen os habitaron tanto tempo e senten que perden terreo, campo de batalla. Pero por moi amurallada que for en tempos, unha cidade non é un campo de batalla. Xa non.
Suxírese a necesidade dun Centro Cívico, algo que traia vida en verdade e non só botellón e turismo, e vólvese á cuestión sen cicatrizar do Pepri [Plan Especial de Protección e Reforma Interior] e o aparcamento. Falan moitas voces [“É difícil facer fea A Coruña, pero estano conseguindo”], alguén moi novo sae matizar que as demandas están moi ben pero que os recursos dun concello sempre son limitados. “Claro, trátase de cambiar o paradigma“, respóndese. Cambiar iso tan abstracto, ese palabro científico, o marco teórico de pensar e facer: o paradigma. Que non deveña “paradogma”. Nin paradoxo.
Sopra o vento e caen un par de cartaces da Marea. Alguén pónnos de novo en pé: “Súmate á rebelión democrática”, reza un deles. Paradoxal é que cheguemos ao punto da rebeldía para acadar unha democracia algo máis de todos. Paradoxal é que un casco histórico cun microcosmos marabilloso dentro dunha cidade de provincias viva escalazado, esquecido. Paradoxal é unha Cidade Vella sen renovarse. Como paradoxal é que unha vila que naceu do mar ás veces pareza vivir de costas ao mar.
Un coñecido comentoume nunha ocasión que mentres Vigo semellaba vivir de costas ao mar, na Coruña non tiña esa impresión. Non sei se hoxe había pensar o mesmo. Uns e outros somos carne de Berbés, carne “orzanada”, tanto ten. En calquera caso, os coruñeses —ademais de turcos— non somos tritóns por apenas un Ensanche, un Papagaio e unha Pescadería. A Cidade Vella é a primeira escama da nosa cola de peixe. Un proxecto de cidade viva xunta o mar e que resista os seus embates ha ser orgánico, harmonioso coa súa contorna natural e, sobre todo, un lugar onde se habite e non só se naza para emigrar.
Un hábitat digno, autosostible no comercio, como podería ser esa pequena aldea gala que temos no noso Casco Histórico [“aldea, tribo”, así a denominaron os da Asociación de Veciños]. Ela é a nosa velliña, a avoa da tribo. Cómpre facilitarlle o tránsito, a comodidade e a autonomía. E deixar que nos conte as súas andainas de moza, o forte e garrida que foi. Deixala facer memoria. Como a todas as avoas.
Alguén fala do medo. A xente ten medo de contar. Medo de indignarse pola memoria e de servirse dela para o futuro. Outro paradoxo. Iso non é tolerable por máis tempo.
A asemblea aberta da Marea da Cidade Vella remata de noitiña e, baixo o ámbar das farolas, a escena ten algo de conto á lus do candil. Pero conto non hai. Hai ganas, si, de contar doutro xeito. Sen contapingas xa, achéganse máis pingas a se sumar á marea. Pingas a facer mar. A alfombra redonda azul enrólase. O oceáno que nos mira e nos lambe dende nin se sabe canto. Arriba, na “pizarra negra do firmamento”, o triángulo de verán, a galaxia tamén veciña Andrómeda e, nos vindeiros meses, a gran Sirio anunciadora das enchentes do Nilo. Xa o advertiu o veciño do mandil: “As mareas soben e as mareas baixan”. Sabémolo. Sabémolo e por iso…
Estamos de lúa crecente.
Os soños, en abalo.
“Non leo as páxinas das profecías
impresas no boletín oficial de tantos libros
aínda que sexan verdade, sei que son verdade
e que se cumprirán.
Como sei tamén que esconden trampas
para que se cumpra a mentira.
Non. Agora fecho os ollos e leo
a pizarra negra dun firmamento
por estudar aínda.”
Algúns temas do grupo mallorquino Antònia Font traducidos a lingua d’aquí.
Nalgúns dos vídeos soan as cancións orixinais mentres que outros recollen as versións da súa actuación no Gran Teatre del Liceu de Barcelona en 2008, canda a New Royal Cuatro Quesos Philarmonic Orchestra.
Dins aquest iglú
Es meu desert, sempre es meu desert,
ses flors són margalides.
Un sol en blanc, cases, oceans,
ses algues són marines.
Tancam ets ulls, imaginam
fosca i silenci totals.
Espai obert, fins i tot el cel,
són platges infinites.
Ets aliments més primordials,
falta i defecte brutals.
Ses coses no són fàcils per ningú
dins aquest iglú tan descongelat,
tanta longitud,
tan ple de finals,
tan privat de tu.
Es meu desert, sempre es meu desert,
són cactus, són espines.
Un sol en blanc, ficus vegetals,
ses plantes signifiquen.
Tancam ets ulls, imaginam
fosca i silenci totals.
Ses coses no són fàcils per ningú
dins aquest iglú tan descongelat,
tanta longitud,
tan ple de finals,
tan privat de tu.
Ses coses no són fàcils per ningú
dins aquest iglú tan descomunal,
ple de calabruix,
tanta llibertat,
tanta magnitud.
Ses coses no són fàcils per ningú
dins aquest iglú tan descongelat,
tanta longitud,
tan ple de finals,
tan privat de tu.
Es meu desert, sempre es meu desert …
Dentro deste iglú
O meu deserto, sempre o meu deserto,
as súas flores son margaridas.
Un sol en branco, casas, océanos,
as súas algas son mariñas.
Pechamos os ollos, imaxinamos
escuridade e silencio totais.
Espazo aberto, mesmo o ceo todo
son praias infinitas.
Os alimentos máis primordiais,
falta e defecto brutais.
As cousas non son fáciles para ninguén
dentro deste iglú
tan desconxelado,
tanta lonxitude,
tan cheo de finais,
tan privado de ti.
O meu deserto, sempre o meu deserto,
son cactus, son espiñas.
Un sol en branco, ficus vexetais
as plantas significan.
Pechamos os ollos, imaxinamos
escuridade e silencio totais.
As cousas non son fáciles para ninguén
dentro deste iglú
tan desconxelado,
tanta lonxitude,
tan cheo de finais,
tan privado de ti.
As cousas non son fáciles para ninguén
dentro deste iglú
tan descomunal,
cheo de sarabia,
tanta libertade,
tanta magnitude.
As cousas non son fáciles para ninguén
dentro deste iglú
tan desconxelado,
tanta lonxitude,
tan cheo de finais,
tan privado de ti.
O meu deserto, sempre o meu deserto
Amazones a sa lluna
Quan va despertar, dinosaures,
si va somniar, meravelles.
Quan va sortir es sol, se desfeia,
no se’n vol anar, menja dàtils.
Amazones a sa lluna
fan ingràvides postures.
Quan va despertar, dinosaures,
si va somniar, no era fàctic.
Amazones a sa lluna
fan sudokus i costura.
Amazones amb pijama,
Marlon Brandos ni pirates.
Amazones selenites,
es collars de flors són grisos.
Amazones a sa lluna
fan ingràvides postures.
Quan va despertar, dinosaures …
Amazonas na lúa
Cando espertou, dinosauros
se soñou, marabillas.
Cando saiu o sol, desfacíase,
non quere marchar, papa dátiles.
Amazonas na lúa
fan ingrávidas posturas.
Cando espertou, dinosauros
se soñou, non era fáctico.
Amazonas na lúa
fan sudokus e costura.
Amazonas en pixama,
Marlon Brandos nin piratas.
Amazonas selenitas,
os seus colares de flores son grises.
Amazonas na lúa
fan ingrávidas posturas.
Cando espertou, dinosauros…
Alpinistes-samurais
Un cigarro, un tallat,
no són temes de gran densitat,
giren es ventiladors.
Una falta personal,
tantes baixes en es meu sofà,
mil cent-cinquanta condons.
Alpinistes-samurais,
coses més rares mos han de passar.
Qui em sabria contestar
com és un dia just a punt d’acabar.
Un principi d’estació,
de cabines per telefonar,
xerrava amb es contestador.
Un indici de final,
previsions males de calcular.
Qui em sabria contestar
com és un dia just a punt d’acabar.
I un àngel desplega ses ales
i deixa el cel ple de claror,
i un pern de satèl.lit travessa paisatges
i capses de retoladors.
Ses flors se despinten des arbres
i es ules les perden del tot,
ses albes vesteixen sa pura matèria
des gremi de sa construcció.
Un cigarro, un tallat,
no són temes de gran densitat,
giren es ventiladors.
Una foto, manantials,
aumentam es nivell d’expulsions,
beus aigua des meus grifons.
Alpinistes-samurais,
coses més rares mos han de passar.
Qui em sabria contestar
com és un dia just a punt d’acabar.
I un àngel desplega ses ales
i deixa el cel ple de claror,
i un pern de satèl·lit travessa paisatges
i capses de retoladors.
Ses flors se despinten des arbres
i es ules les perden del tot,
ses albes vesteixen sa pura matèria
des gremi de sa construcció.
I un àngel desplega ses ales
i deixa el cel ple de claror,
i un pern de satèl·lit travessa paisatges
i capses de retoladors.
Un principi d’estació,
de cabines per telefonar,
xerrava amb es contestador.
Alpinistas-samurais
Un cigarro, un cortado
non son temas de gran densidade
xiran os ventiladores.
unha falta persoal,
tantas baixas no meu sofá,
mil cento cincuenta condóns.
Alpinistas-samurais
cousas máis raras vannos pasar.
Quen me sabería contestar
como é un día a piques de acabar.
Un principio de estación,
de cabinas de teléfono,
parolaba co contestador.
Un indicio de final,
previsións malas de calcular.
Quen me sabería contestar
como é un día a piques de acabar.
E un anxo desprega as súas ás
e deixa un ceo cheo de luz
e un parafuso de satélite atravesa paisaxes
e caixas de rotuladores.
As flores despíntanse das árbores
e os hules pérdenas de todo
as albas vesten a pura materia
dos gremios da construción.
Un cigarro, un cortado
non son temas de gran densidade
xiran os ventiladores.
Unha foto, mananciais
aumentamos o nivel de expulsións
bebes auga das miñas billas.
Alpinistas-samurais
cousas máis raras vannos pasar.
Quen me sabería contestar
como é un día a piques de acabar.
E un anxo desprega as súas ás
e deixa un ceo cheo de luz
e un parafuso de satélite atravesa paisaxes
e caixas de rotuladores.
As flores despíntanse das árbores
e os hules pérdenas de todo
as albas vesten a pura materia
dos gremios da construción.
E un anxo desprega as súas ás
e deixa un ceo cheo de luz
e un parafuso de satélite atravesa paisaxes
e caixas de rotuladores.
Un principio de estación,
de cabinas de teléfono,
parolaba co contestador.
Fragmento de Charlas de Física, de Richard Feynman. Lin este anaco en Escrita no ceo, no Planetario da Casa das Ciencias da Coruña, e dende entón lembro del -por moito que a derradeira frase convide a esquecer- en canto teño diante un vaso de viño.
Estes fragmentos de Feynman que escollo para traducir atráenme porque, ademais de conteren xenerosas doses de humor e sabedoría, propoñen sen querer un punto de reflexión interesante: a visión do famoso físico non deixa de ser ben lírica. En moitas das súas explicacións amosa unha curiosa relación coa poesía: alude a poetas -sempre anónimos-, amigos seus, aos ou ás poetas en xeral… Aquí, para falar do do viño encabeza o seu exame científico con ese enigmático «Dixo un poeta».
Cal poeta? Onde o dixo? Nunca se sabe.
Sospeito que ás veces Feynman inventaba un pouco. Pero iso dáme pé a pensar que este fauno das subpartículas estaba algo obsesionado coa poesía e que ese eido -tan en aparencia pouco científico e ao que ridiculiza sen medo- é no fondo o motor da súa visión desprexuizada e case pangaláctica do árido reino atómico.
«Unha vez dixo un poeta: “Unha copa de viño contén o Universo enteiro”.
Se cadra nunca saberemos en que sentido o viña a dicir, xa que ospoetas non escriben para que se lles comprenda. Pero abofé que se observamos un vaso de viño coa debida atención, vemos o Universo enteiro.
Aí están as cousas da Física: o líquido que se arremuíña, os reflexos no vidro e a nosa imaxinación engade os átomos. Evapórase dependendo do vento e do clima. O vidro é un destilado das rochas terrestres e na súa composición vemos o segredo da idade do Universo e a evolución das estrelas. Que estraña variedade de elementos químicos hai no viño? Como é que chegaron a selo? Temos os fermentos, as enzimas, os substratos e os produtos. Velaí no viño atópase a gran xeneralización: toda vida é fermentación.
Ninguén pode descubrir a química do viño sen descubrir, como Louis Pasteur, a causa de moitas enfermidades. Ben vívido é o tinto que imprime a súa existencia a quen o observa! Se resulta que as nosas pequenas mentes dividen esta copa de viño, este universo, en partes – física, bioloxía, xeoloxía, astronomía, psicoloxía, etc. . . – lembren que a natureza non o sabe! Así que a xuntalo de novo sen perder de vista para que serve a fin de contas. E que nos dea un derradeiro pracer: bebelo e esquecelo todo»
Tradución e negriñas de E…E Río
by Chema Madoz
Joe Hanson, de It’s okay to be smart, realizou esta montaxe para este mesmo texto -podedes activar subtítulos na icona inferior dereita da pantalla do youtube-:
Esta era Pequena Gran Houdini, a cría de paxaro -sempre crin que andoriña, pero xa nin sei- que atopara en plena Córdoba, no festival literario Mapa Poético 7.0, en 2005 e que, sen ter sabido todo iso que se explica no diagrama de fluxo de abaixo, adoptei, me trouxen a Coruña desafiando non só o sentido común: tamén todo tipo de controis de transporte.
Quen nunca roubara un paxaro crendo salvalo, non me vai entender.
Do not intervene! Dío ben claro. Pero nada, a sapiens miñaxoia interviu, vaia se interviu.
Que saiban que finou na Coruña tras atravesar media España no AVE, un control de Madrid-Barajas e un voo sen turbulencias.
Que sempre me tomou pola súa nai e ollábame como dicindo: “a ver, agora era cando me aprendías iso de voar, non? NON?”
Que a bautizara Pequena Gran Houdini por se iso lle contaxiaba un ánimo escapista…pero nada. Queríame alla paxara maniera, que é diminuta e conmovedora. E persistente.
Que se deu unha enchenta de caracois esmagados do monte de Santa Margarita antes de, ehem, estirar a patiña
E que xa sei que “eta nik txoria nuen maite”… pero non puiden resistirme a levala comigo. Caera do niño! Estaba perdida!
...Estíbaliz Espinosa... palabra ciencia canto 